رزرو نوبت
ورم مغزی که ادم نیز نامیده می‌شود، پاسخ بدن به بسیاری از انواع آسیب‌ها است. معمولاً تورم به سرعت اتفاق می‌افتد و درمان آن با ترکیبی از استراحت، دارو یا برداشتن مایع اضافی امکان پذیر است. در این مقاله به صورت کامل با ادم یا تورم مغز آشنا خواهیم شد و علائم، عوامل و راه‌های تشخیص و درمان را مورد بررسی قرار می‌دهیم. برای آشنا کامل با این موارد تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
ورم مغزی چیست؟
تورم می‌تواند در مکان‌های خاص یا در سراسر مغز رخ دهد که بستگی به علت آن دارد. تورم مغز در هر جایی که اتفاق می‌افتد فشار داخل جمجمه را افزایش می‌دهد و این فشار به عنوان فشار داخل جمجمه یا ICP نیز شناخته می‌شود. این فشار می‌تواند از جریان یافتن خون به مغز شما جلوگیری کند که باعث کاهش اکسیژن مورد نیاز مغز می‌شود. تورم مغز، همچنین می‌تواند مانع از خروج مایعات دیگر از مغز شود و تورم را بدتر کند که ممکن است در نهایت به آسیب یا مرگ سلول‌های مغز منجر شود.
مغز، همچنین می‌تواند در نتیجه آسیب، بیماری یا دلایل دیگر متورم شود. با این حال، تورم مغز می‌تواند به سرعت باعث مشکلات جدی، از جمله مرگ شود، همچنین معمولاً درمان آن دشوارتر است. به عنوان سیستم کنترل اصلی بدن، سلامت مغز برای عملکرد کلی بدن حیاتی است. با این حال، جمجمه ضخیم و استخوانی که به خوبی از این اندام حیاتی محافظت می‌کند، فضای کمی برای متورم شدن مغز فراهم می‌کند.
انواع ورم مغزی
- گلیوبلاستوما (Glioblastoma)
- آستروسیتوما (Astrocytoma)
- الیگودندروگلیوما (Oligodendroglioma)
- مننژیوما (Meningioma)
- لنفوم سیستم عصبی مرکزی اولیه (Primary CNS Lymphoma)
- نوروبلاستوما (Neuroblastoma)
- گانگلیو بلاستوما (Ganglioblastoma)
علل ورم مغزی
آسیب، سایر مشکلات سلامتی، عفونت‌ها و تومورها می‌توانند باعث تورم مغز شود. در ادامه برخی از عوامل مهم و رایج ادم مغز را مورد بررسی قرار می‌دهیم که عبارت‌اند:
- آسیب مغزی تروماتیک (TBI)
- سکته مغزی ایسکمیک
- سکته‌های هموراژیک
- عفونت
- تومور
- ارتفاع زیاد
آسیب مغزی تروماتیک (TBI)
در TBI، ضربه ناگهانی به مغز آسیب باعث تورم مغز می‌شود. شایع‌ترین علت‌های TBI شامل: سقوط، تصادف وسیله نقلیه و برخورد با جسم سخت هستند. آسیب اولیه می‌تواند باعث تورم بافت مغز شود، علاوه بر این، قطعات شکسته شده استخوان می‌توانند رگ‌های خونی را در هر قسمت از سر پاره کنند. پاسخ بدن به آسیب نیز ممکن است تورم را افزایش دهد، همچنین تورم بیش از حد ممکن است از خروج مایعات از مغز جلوگیری کند.
همچنین در مورد شکستگی جمجمه بیشتر بخوانید!
سکته مغزی ایسکمیک
سکته مغزی ایسکمیک شایع‌ترین نوع سکته مغزی است و در اثر لخته شدن خون یا انسداد در داخل یا نزدیک مغز ایجاد می‌شود. در این شرایط مغز قادر به دریافت خون و اکسیژن نیست و در نتیجه سلول‌های مغز شروع به مردن کرده و تورم ایجاد می‌شود.
سکته‌های هموراژیک
سکته‌های هموراژیک نیز یکی از شایع‌ترین نوع سکته مغزی هستند و زمانی رخ می‌دهند که رگ‌های خونی در هر نقطه از مغز پاره شوند. فشار خون بالا، شایع‌ترین دلیل سکته‌های هموراژیک است. خونریزی در مغز نیز می‌تواند به دلیل مصرف برخی داروها و یا مشکل‌های ناشناخته از بدو تولد باشد.
عفونت
بیماری‌های ناشی از یک ارگانیسم عفونی مانند ویروس یا باکتری می‌تواند منجر به تورم مغز شود. نمونه‌هایی از این بیماری‌ها عبارت‌اند از:
- مننژیت: این یک عفونت است که در آن پوشش مغز ملتهب می‌شود. این می‌تواند توسط باکتری ها، ویروس‌ها و برخی داروها ایجاد شود.
- آنسفالیت: نوعی عفونت است که در آن خود مغز ملتهب می‌شود. این نوع عفونت، اغلب توسط ویروس‌ها ایجاد شده و یا از طریق نیش حشرات منتقل می‌شود.
- توکسوپلاسموز: این عفونت توسط یک انگل ایجاد می‌شود. توکسوپلاسموز اغلب جنین ها، نوزادان خردسال و افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- آبسه ساب دورال: آبسه ساب دورال (آمپیم) به ناحیه‌ای از مغز اشاره دارد که معمولاً پس از بیماری دیگری مانند مننژیت یا عفونت سینوسی، دچار آبسه می‌شود. عفونت می‌تواند به سرعت گسترش یابد و باعث تورم و مسدود شدن مایعات دیگر از مغز شود.
در مورد آبسه مغزی بیشتر بخوانید!
تومورها
رشد غیر طبیعی سلول‌ها در مغز می‌تواند از راه‌های مختلفی باعث تورم مغزی شود. همانطور که تومور ایجاد می‌شود، می‌تواند به سایر نواحی مغز فشار آورده و در برخی از قسمت‌های مغز ممکن است مانع از خروج مایع مغزی نخاعی شود. رگ‌های خونی جدیدی که در داخل و نزدیک تومور رشد می‌کنند ممکن است خونریزی کنند و همچنین منجر به تورم شوند.
حضور در ارتفاعات بالا
اگرچه محققان علل دقیق آن را نمی‌دانند، اما تورم مغز بیشتر در ارتفاعات بالای ۴۹۰۰ فوت رخ می‌دهد. این نوع ادم مغزی معمولاً با بیماری شدید کوهستانی (AMS) یا ادم مغزی در ارتفاع بالا (HACE) همراه است.
علائم ورم مغزی
علائم تورم مغز بسته به شدت و علت آن متفاوت است و معمولاً به طور ناگهانی شروع می‌شوند. این نشانه‌ها عبارت‌اند از:
- سردرد
- گردن درد
- حالت تهوع و استفراغ
- سرگیجه
- تنفس نامنظم
- از دست دادن یا تغییر بینایی
- از دست دادن حافظه
- ناتوانی در راه رفتن
- مشکل در صحبت کردن
- گیجی
- تشنج
- از دست دادن هوشیاری
اثرات طولانی مدت ورم مغزی
معمولاً، اثرات تورم مغز طولانی مدت است این مشکلات به شدت و همچنین محل آسیب بستگی دارند. علائم طولانی مدت تورم مغزی عبارت‌اند از:
- خواب آلودگی و خوابیدن زیاد
- اختلال در مهارت‌های تفکر و توجه
- سردرد
- افسردگی
- اختلال در مهارت‌های ارتباطی
- جنبش
- بی‌اختیاری ادرار
پیشگیری از ورم مغزی
برای محافظت از مغز، هنگام انجام فعالیت‌های روزانه خود، بهتر است نکاتی را رعایت کرد که عبارت‌اند از:
- هنگام دوچرخه سواری، اسکیت، ورزش‌های رزمی یا انجام سایر فعالیت‌هایی که ممکن است در آن سقوط کرد و یا به سر ضربه وارد شود، از کلاه ایمنی استفاده کنید.
- هنگام رانندگی یا سوار شدن در وسایل نقلیه، کمربند ایمنی را ببندید.
- کنترل فشار خون بالا و بیماری قلبی برای جلوگیری از ادم مغزی بسیار مهم است. عدم مصرف دخانیات
- هنگام صعود به ارتفاعات، اجازه دهید بدن خود را با ارتفاع تنظیم کند. این کار با کمی استراحت در ارتفاع امکان‌پذیر است.
تشخیص ورم مغزی
مراحلی که پزشک برای تشخیص تورم مغز استفاده می‌کند به علائم و علت مشکوک بروز آن بستگی دارد. معاینات و آزمایشات رایج مورد استفاده در تشخیص عبارت‌اند از:
- معاینه سر و گردن
- معاینه عصبی
- سی تی اسکن سر برای شناسایی میزان و محل تورم
- MRI سر برای شناسایی وسعت و محل تورم
- آزمایش خون
- پونکسیون کمری
درمان ورم مغزی
موارد جزئی تورم مغز به دلایلی مانند بیماری ارتفاع متوسط یا ضربه مغزی خفیف اغلب در عرض چند روز برطرف می‌شود. هدف درمان این است که اطمینان حاصل کند که مغز به اندازه کافی خون و اکسیژن دریافت می‌کند تا سالم بماند. برای این امر به ترکیبی از درمان‌های پزشکی و جراحی نیاز است. درمان سریع معمولاً منجر به بهبودی سریع‌تر و کامل‌تر می‌شود و بدون آن، ممکن است مقداری آسیب باقی بماند. روش‌های درمان ادم مغزی عبارت‌اند از:
- اکسیژن درمانی هایپرباریک: تامین اکسیژن از طریق دستگاه تنفس یا در یک محفظه کمک می‌کند تا مطمئن شوید که خون حاوی اکسیژن کافی است.
- مایعات IV: دادن مایعات و دارو از طریق IV می‌تواند از افت بیش از حد فشار خون جلوگیری کند. این کار، کمک می‌کند تا مطمئن شوید که بدن، از جمله مغز، خون کافی دریافت می‌کنند. با این حال، برخی از مایعات می‌توانند تورم را بدتر کنند؛ پزشکان سعی می‌کنند از مقادیر مناسبی از مایعات مناسب در فردی که دچار تورم مغزی شده، استفاده کنند.
- کاهش دمای بدن (هیپوترمی): کاهش دمای بدن و مغز به تسکین تورم کمک می‌کند و به مغز اجازه می‌دهد تا بهبود یابد.
- دارو: در برخی موارد ادم مغزی، پزشک ممکن است دارویی را برای کمک به تسکین تورم شروع کند. مصرف دارو ممکن است برای دلایل دیگری مانند کند کردن پاسخ بدن به تورم یا حل کردن لخته‌ها نیز تجویز شود. داروهایی که پزشک به شما می‌دهد به علت و علائم تورم مغز بستگی دارند.
- ونتریکولوستومی: در این روش، جراح سوراخ کوچکی را در جمجمه ایجاد می‌کند و یک لوله تخلیه پلاستیکی را وارد سر می‌کند. مایع مغزی نخاعی از داخل مغز تخلیه می‌شود و به کاهش فشار کمک می‌کند.
- جراحی: انجام جراحی برای درمان ادم مغزی به شیوه‌های مختلفی انجام می‌شود. برداشتن بخشی از جمجمه برای کاهش فشار داخل جمجمه؛ این روش کرانیکتومی دکمپرسیو نامیده می‌شودو برداشتن یا ترمیم منبع تورم، مانند ترمیم شریان یا ورید آسیب دیده.
کلام پایانی
ورم مغزی ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد و درمان آن بستگی به شدت و دلیل ایجاد این بیماری بستگی دارد. از شایع‌ترین دلایل ادم مغزی وارد شدن ضربه، حضور در ارتفاعات بالا و… است. هرکدام از دلایل ایجاد تورم مغزی، دلایلی مانند تصادفات، سقوط و… دارند که به سبب آن‌ها مغز اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند و در نهایت فرد، دچار ورم مغزی می‌شود. از آزمایش خون، ام آر آی، معاینه و… برای تشخیص این بیماری استفاده می‌شوند. راه‌های درمان و پیشگیری از بروز این حادثه در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته و ماهیت تورم مغز به صورت کامل توضیح داده شده است.
سوالات متداول
طول درمان تورم مغز به شدت و دلیل ایجاد آن بستگی دارد و از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
بله، در برخی از شرایط تورم مغزی بعد از استراحت و رعایت برخی نکات پس از چند روز درمان می‌شود، اما به صورت کلی این بیماری خطرناک است و می‌تواند موجب مرگ شود.
دیدگاهتان را بنویسید