رزرو نوبت
بیماری آلزایمر ریشه در مغز دارد و باگذشت زمان وخیم‌تر می‌شود. این بیماری باعث تغییراتی در مغز می‌شود که منجر به دریافت بیش از حد پروتئین‌های خاصی نیز می‌شود. بیماری آلزایمر باعث فراموشی و مرگ سلول‌های مغز می‌شود همچنین بیماری آلزایمر رایج‌ترین دلیل اختلالات حافظه، فراموشی، مشکل در تفکر و مشکل در رفتارهای اجتماعی است.
آلزایمر چیست؟
آلزایمر رایج ترین دلیل دچار شدن به زوال عقل است، و همچنین اصلی‌ترین دلیل فراموشی و از دست دادن توانایی‌های شناختی است. آلزایمر مهم‌ترین عامل خطر بالا رفتن سن است و اکثر بیماران آلزایمری بالای ۶۵ سال سن دارند. همچنین احتمال این وجود دارد که افراد زیر ۶۵ سال دچار آلزایمر شوند. آلزایمر نوعی بیماری پیش رونده است که در روند این بیماری علائم زوال عقل با گذشت زمان و سال به سال شدیدتر می‌شوند. در مراحل اولیه بیماری، فراموشی به صورت خفیف رخ میدهد؛ اما با طی کردن مراحل آلزایمر و رسیدن به مراحل بالاتر افراد قابلیت ادامه دادن مکالمه و واکنش به اتفاقات پیرامون خود را از دست می‌دهند. به طور میانگین بیماران آلزایمری بین ۴ تا ۸ سال بعد از تشخیص بیماری‌شان توسط پزشک عمر می‌کنند، اما در مواردی هم بسته به شرایط بیماری میانگین عمر تا ۲۰ سال نیز افزایش پیدا می‌کند. درمان قطعی برای آلزایمر وجود ندارد، اما داروهایی مانند آدوکانوماب (Aducanumab) و Lecanemab نشانگر این هستند که حذف کردن پروتئین‌های بتا آمیلوئید از مغز زوال عقل و اختلال عملکرد را در افراد مبتلا به آلزایمر اولیه کاهش می‌دهند.
علائم آلزایمر
فراموشی جزو علائم اصلی آلزایمر است. علائم اولیه شامل فراموش کردن اتفاقات و مکالمه‌های اخیر زندگی هستند. اما فراموشی به‌مرور زمان بدتر می‌شود و علائم دیگر نیز ظاهر می‌شوند. در ادامه به بررسی علائم آلزایمر پرداخته‌ایم.
فراموشی
فراموشی موقتی در برخی شرایط برای افراد عادی است؛ اما فراموشی ایجاد شده توسط آلزایمر دائمی است و با گذشت زمان بدتر می‌شود. به‌مرور زمان فراموشی باعث اختلال در کارکرد فرد نیز می‌شود.
افراد دارای آلزایمر امکان دارد علائم زیر را نیز داشته باشند:
- تکرار چندین باره بحث یا سوال
- فراموش کردن مکالمه، قرارها و اتفاقات مهم
- فراموش کردن جای اشیا و قرار دادن آنها در جای غیر منطقی
- گم‌شدن در مکان‌های که قبلاً با آن آشنا بودند
- فراموش کردن نام افراد خانواده و اشیایی که هر روزه استفاده می‌کنند
- مشکل در پیدا کردن کلمات درست و مشکل در فن بیان
مشکل در تفکر و استدلال
بیماری آلزایمر باعث اختلال در تحلیل افکار نیز می‌شود به‌ویژه درمورد مفاهیم انتزاعی مانند اعداد. همچنین آلزایمر انجام چند کار به‌صورت هم‌زمان را برای بیمار سخت می‌کند. آلزایمر می‌تواند انجام کارهای مالی را دشوار کند و در نهایت فرد دارای آلزایمر قادر به تشخیص اعداد نیز نیست.
مشکل در قضاوت و تصمیم گیری
آلزایمر می‌تواند در تصمیم گیری‌ها مهم و حساس زندگی اختلال ایجاد کند. برای مثال تصمیم گیری اشخاص برای پوشیدن لباس یا تشخیص اشتباه آب و هوا می‌تواند جزو این تصمیم‌های اشتباه باشد.
مشکل در برنامه ریزی و انجام کارهای روزانه
آلزایمر می‌تواند در روند کارهای روزانه و تکمیل کردن وظایف اختلال ایجاد کند. این اختلالات می‌توانند شامل مشکل در پخت و پز و انجام بازی‌های مورد علاقه فرد باشند و در نهایت بیماران آلزایمری قابلیت انجام کارهای پایه روزمره مانند لباس پوشیدن و حمام کردن را نیز از دست می‌دهند.
تغییر در شخصیت و رفتار
تغییراتی که هنگام دچار شدن به آلزایمر در مغز رخ می‌دهند می‌توانند روی شخصیت و رفتار شخص بیمار تأثیراتی بگذارند، این تغییرات شامل موارد زیر هستند:
- افسردگی
- از دست دادن علاقه به فعالیت‌های مختلف
- دور شدن از اجتماع
- نوسانات اخلاقی
- آزار دیگران
- عصبانیت
- اختلال در خواب
- سرگردان شدن
- از دست دادن مهارت‌های کاری
- ایجاد توهم
چه زمانی به پزشک مراجع کنیم؟
شرایط مختلفی می‌توانند باعث فراموشی و زوال عقل شوند که بعضی از این شرایط قابل درمان هستند. اگر شما نگران از دست دادن حافظه و اختلالات افکاری خود هستید پیشنهاد می‌شود که حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید یا اگر شما در مورد اختلالات افکاری یکی از اعضای خانواده خود اطلاع دارید سعی کنید این عضو خانواده را قانع کنید که به پزشک مراجعه کرده و تحت معاینه قرار گیرد.
دلایل ابتلا به آلزایمر
دلایل اصلی ابتلا به آلزایمر به طور قطعی مشخص نیستند؛ اما در سطح اولیه می‌توان گفت که پروتئین‌های مغز قابلیت‌های خود را از دست می‌دهند و این امر می‌تواند منجر به از دست دادن حافظه یا فراموشی شوند. این روند در کارکرد سلول‌های مغز (نورون‌ها) اختلال ایجاد می‌کند و باعث مشکلاتی نیز می‌شود. نورون‌ها آسیب می‌بینند و ارتباط بین همدیگر را از دست می‌دهند و در نهایت از بین می‌روند. دانشمندان باور دارند برای اکثر افراد فراموشی نتیجه مشکل ژنتیکی، روش زندگی و محیط زندگی است.
گسترش آلزایمر می‌تواند سال‌ها قبل از نشان دادن علائم رخ دهد. معمولاً آسیب اصلی در قسمتی از مغز رخ میدهد که حافظه را کنترل می‌کند. پژوهشگران همواره در حال تلاش برای فهمیدن دلیل به وجود آمدن آلزایمر توسط بررسی نقش دو نوع از پروتئین‌ها هستند، در ادامه مقاله به توضیح هر یک از این پروتئین‌ها پرداخته‌ایم.
پروتئین‌های بتا آمیلوئید
پروتئین‌های بتا آمیلوئید بخشی از یک پروتئین بزرگ‌تر هستند. زمانی که پروتئین‌های بتا آمیلوئید تجمع می‌کنند، روی سلول‌های مغزی اثر سمی گذاشته و بین ارتباط نورون‌ها اختلال ایجاد می‌کنند. توده‌های تشکیل شده توسط تجمع پروتئین‌های بتا آمیلوئید بعدها رسوبات بزرگ‌تری به نام پلاک‌های آمیلوئید را تشکیل می‌دهند.
پروتئین‌های تائو
پروتئین‌های تائو نقش بزرگی در ارتباط داخلی سلول‌ها جهت انتقال مواد مغذی و مواد معدنی ایفا می‌کنند. زمانی که بیمار دچار آلزایمر شده باشد پروتئین‌های تائو تغییر شکل داده و به ساختارهایی به نام درهم تنیدگی‌های نوروفیبریلاری تبدیل می‌شوند. این در هم تنیدگی‌ها روند و کارکرد سلول‌های مغزی را مختل کرده و به سلول‌ها آسیب می‌رسانند.
عوامل خطر آلزایمر
به طور کلی عواملی وجود دارند که به روند دچار شدن به آلزایمر و پیشرفت آن سرعت می‌بخشند این عوامل خطر شامل سن، ژنتیک، سندرم داون، جنسیت، ضربه مغزی، آلودگی هوا، استفاده از الکل، الگوی ضعیف خواب، سبک زندگی و سلامت قلب هستند که ما در ادامه به توضیح هریک از این عوامل خواهیم پرداخت.
سن
بالا رفتن سن مهم‌ترین دلیل دچار شدن به آلزایمر است با این حال این بیماری جزو روند عادی افزایش سن نمی‌باشد، اما با بالا رفتن سن خطر ابتلا به آلزایمر نیز بیشتر می‌شوند.
ژنتیک
اگر شما در خانواده خود فردی مبتلا به آلزایمر دارید خطر ابتلا به آلزایمر توسط شما بیشتر می‌شود. به طور کلی روند تاثیر گذاری ژنتیک خانوادگی روی خطر ابتلا به بیماری‌ها توضیح داده نشده است؛ زیرا مطالعه عوامل ژنتیکی بسیار پیچیده است.
سندرم داون
بیمارانی که از سندرم داون رنج می‌برند به احتمال زیاد به آلزایمر دچار خواهند شد این احتمالاً مربوط به داشتن سه نسخه از کروموزوم ۲۱ است. وظیفه کروموزوم ۲۱ تولید پروتئین‌های سازنده بتا آمیلوئید است. همان‌طور که گفته شد پروتئین‌های بتا آمیلوئید می‌توانند به پلاک‌های مغزی نیز تبدیل شوند.
جنسیت
طبق آمار آلزایمر در بانوان بسیار شایع‌تر از آقایان است؛ زیرا تحقیقات ثابت کرده‌اند که بانوان نسبت به آقایان عمر بیشتری دارند و این موضوع می‌تواند ریسک ابتلا به آلزایمر را در بانوان افزایش دهد.
ضربه مغزی
تعدادی از تحقیقات اثبات کرده‌اند که افراد بالای ۵۰ سال که ضربه مغزی را تجربه کرده‌اند احتمال بیشتری دارد که به فراموشی و زوال عقل دچار شوند. این احتمالات با ضربه‌های مغزی شدیدتر بیشتر می‌شوند. برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که ریسک ابتلا به آلزایمر در ۶ ماه تا دو سال اول پس از ضربه مغزی بیشتر است.
آلودگی هوا
تحقیقات پژوهشگران رو حیوانات نشان داده‌اند که آلودگی هوا به شکست سیستم عصبی سرعت می‌دهند. همچنین پژوهشگران روی انسان‌ها نیز تحقیقاتی انجام داده‌اند که نشان میدهد که قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا مخصوصاً دود خودرو و دود سوختن چوب ریسک ابتلا به فراموشی را بیشتر می‌کند.
استفاده از الکل
استفاده از الکل می‌تواند تغییراتی روی مغز داشته باشد همچنین تعدادی از تحقیقات نشان داده‌اند که استفاده از الکل می‌تواند منجر به فراموشی و از دست دادن حافظه شود و ریسک دچار شده به آلزایمر را نیز افزایش میدهد.
الگوی خواب ضعیف
پژوهشگران اثبات کرده‌اند که الگوهای ضعیف خواب مثل مشکل در خواب افتادن یا بیداری‌های متعدد حین خواب باعث بالا رفتن ریسک ابتلا به آلزایمر می‌شوند.
سبک زندگی و سلامت قلب
تحقیقات نشان داده‌اند که علائم مشکلات قلبی ریسک ابتلا به فراموشی را بالا می‌برد. با این حال روشن نیست که این علائم با بدتر کردن عوارض آلزایمر در مغز باعث فراموشی می‌شوند یا با تغییرات در عروق مغزی فراموشی رخ میدهد. علائمی که باعث مشکلات قلبی می‌شوند می‌توانند باعث فراموشی هم شوند این علائم شامل موارد زیر می‌شوند:
- کم تحرکی
- چاقی
- سیگار کشیدن
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- دیابت نوع ۲ کنترل نشده
همچنین عواملی که در بالا نام برده شد می‌توانند تغییر کنند؛ بنابراین تغییر سبک زندگی و حذف عادت‌های اشتباه می‌توانند ریسک ابتلا به فراموشی را کاهش دهند. برای مثال فعالیت‌های ورزشی روزانه و استفاده از رژیم کم‌چرب و غنی یا استفاده از میوه‌ها و سبزیجات می‌توانند ریسک آلزایمر را به طور چشم گیری کاهش دهند.
همچنین درمورد تفاوت پارکینسون و آلزایمر، بخوانید!
تشخیص آلزایمر
برای تشخیص زوال عقل و آلزایمر پزشک متخصص تست دقت حافظه و دیگر مهارت‌های افکاری را انجام میدهد. پزشک متخصص توانایی‌های عملکردی و تغییرات رفتاری بیمار را زیر نظر می‌گیرد. زوال عقل و آلزایمر می‌توانند به روش‌های مختلفی تشخیص داده شوند. در برخی موارد این بیماری توسط تست‌هایی که تیم پزشکی از بیمار می‌گیرند تشخیص داده می‌شوند. تیم پزشکی علائم بیمار را ارزیابی کرده و امکان دارد روش‌های تشخیصی دیگری نیز تجویز کنند. همچنین پزشک متخصص امکان دارد با اعضای دیگر خانواده درمورد علائم و رفتارهای بیمار آلزایمری صحبت کند. روش‌های تشخیصی آلزایمر عبارتند از:
تست‌های آزمایشگاهی
امکان دارد بیمار برای رد کردن نشانه‌های علائم دیگر که شبیه به علائم زوال عقل و آلزایمر هستند نیاز به تست‌های آزمایشگاهی داشته باشد. برای مثال آزمایش تیروئید یا آزمایش تشخیص میزان ویتامین B-12 برای بیمار تجویز می‌شود. آزمایش مایع مغزی نخاعی هم می‌تواند برای تشخیص علائم آلزایمر تاثیر گذار باشد. در این روش میزان پروتئین‌های آمیلوئید و تائو در مایع مغزی نخاعی اندازه گیری می‌شوند. اندازه گیری مقدار این پروتئین‌ها آشکار می‌کند که بیمار به زوال عقل و آلزایمر مبتلا است یا خیر.
تصویر برداری مغز
زوال عقل و آلزایمر می‌توانند توسط از دست رفتن سلول‌های مغزی در طول زمان نیز ایجاد شوند. زوال عقل می‌تواند با استفاده از تصویر برداری مغز تشخیص داده شود. با این حال تصویر برداری مغز به تنهایی برای تشخیص آلزایمر کافی نیست. از این روش تصویر برداری معمولاً به عنوان روش تشخیصی اصلی آلزایمر استفاده نمی‌شود؛ زیرا تغییرات مرتبط با بالا رفتن سن و تغییرات مغز توسط آلزایمر شباهت‌های زیادی دارند.
با این حال تصویر برداری مغز می‌تواند برای موارد زیر مفید باشد:
- تشخیص علائم دیگر مانند خونریزی شدید، تومور مغزی و سکته
- تشخیص انواع دیگر بیماری‌های مغزی
- تشخیص پایه زوال عقل
درمان آلزایمر
در حال حاضر درمان قطعی برای آلزایمر وجود ندارد. اما داروهایی وجود دارند که می‌توانند علائم این بیماری را کاهش دهند. همچنین انجمن‌هایی وجود دارند که می‌توانند به بیماران و خانواده‌های آنها برای کمک به روند زندگی عادی کمک کنند. در ادامه مقاله انواع داروهای آلزایمر و روش‌های درمانی را نام برده و به توضیح آنها می‌پردازیم.
داروهای کاهش دهنده عوارض آلزایمر
داروهایی وجود دارند که پزشک می‌تواند برای کنترل عوارض آلزایمر تجویز کند، این داروها به‌صورت موقت علائم را بهبود می‌بخشند، این داروها شامل موارد زیر هستند.
داروهای مهارکننده استیل کولین استراز (AchE)
داروهای مهارکننده استیل کولین استراز AchE سطح استیل کولین را در مغز افزایش می‌دهند، استیل کولین به ماده‌ای گفته می‌شود که به ارتباط سلول‌های عصبی در مغز کمک می‌کند. این داروها فقط توسط پزشک متخصص اعصاب و روان قابل تجویز هستند. همچنین این داروها شامل دونپزیل، گالانتامین و ریواستیگمین هستند و از لحاظ کارکرد تفاوتی ندارند. با این حال تجویز هریک از این داروها به شرایط بیمار و بستگی دارد، از عوارض این داروها می‌توان به حالت تهوع، استفراغ و کم شدن اشتها اشاره کرد.
داروی ممانتین
داروی ممانتین جزو داروهای مهارکننده استیل کولین استراز نمی‌باشد. این دارو با مسدود کردن اثرات ماده‌ای شیمیایی در مغز به نام گلوتامیت به کنترل عوارض آلزایمر کمک می‌کند، داروی ممانتین برای بیمارانی مناسب است که به داروهای AchE حساسیت دارند یا تحت درمان داروهای AchE هستند. عوارض داروی ممانتین شامل سردرد، خستگی و یبوست است. همچنین باید اشاره کرد که این عوارض معمولاً به صورت موقت هستند.
داروهایی برای درمان رفتارهای مسئله ساز
در مراحل پایانی فراموشی معمولاً اکثر بیماران علائم رفتاری و روانی زوال عقل را نشان می‌دهند این علایم شامل موارد زیر هستند:
- تحرک بیش از حد
- استرس
- سرگردان بودن
- عصبانیت
- توهم
این تغییرات در رفتار می‌توانند هم برای بیمار و هم خانواده بیمار اذیت کننده باشند. داروهای وجود دارد که می‌توانند به کاهش علائم رفتاری و روانی زوال عقل کمک کنند این داروها شامل ریسپریدون، هالوپریدول و داروهای ضد روان پریشی می‌شوند. این داروها فقط مناسب بیمارانی است که به آلزایمر سطح متوسط یا شدید دچار هستند.
درمان‌های شامل تمرین‌ها و فعالیت‌ها
داروها فقط بخشی از درمان آلزایمر را تشکیل می‌دهند همچنین درمان‌های دیگری وجود دارند که می‌توانند به بیماران آلزایمری برای بهتر شدن روند زندگی روزمره کمک کنند این درمان‌ها شامل فعالیت‌ها و تمرین‌های است که در ادامه مقاله به توضیح آنها می‌پردازیم.
درمان تحریک شناختی
درمان تحریک شناختی آلزایمر شامل فعالیت‌های مختلف گروهی و تمرینات مختلف برای کمک به حافظه و مهارت‌های ذهنی در زمینه حل مشکلات است.
توان‌بخشی شناختی
این تکنیک شامل تمرینات کار درمانی با فرد متخصص برای رسیدن به یک هدف شخصی مانند یادگیری نحوه استفاده از موبایل یا دیگر فعالیت‌های روزمره است. روش توان‌بخشی شناختی به شما کمک می‌کند که از بخش‌هایی از مغز خود استفاده کنید که می‌توانند به کنترل فراموشی کمک کنند.
عوارض آلزایمر
عوارض آلزایمر شامل فراموشی، مشکلات زبانی، قضاوت اشتباه و تغییرات دیگر در مغز هستند که روند مدیریت و کنترل مشکلات دیگر بیمار را سخت‌تر می‌کنند. بیماری که از آلزایمر رنج می‌برد می‌تواند عوارض زیر را داشته باشد:
- عدم امکان اشتراک گذاری مشکل جسمی با دیگران
- توضیح علائم و عوارض بیماری‌های دیگر
- عدم امکان استفاده از برنامه ریزی درمانی
- عدم امکان توضیح عوارض داروهای درمانی
همین‌طور که آلزایمر به مراحل آخر خود می‌رسد، تغییرات مغز شروع به تاثیر گذاشتن در روند زندگی عادی می‌کنند. این تغییرات در مغز می‌توانند روی غذا خوردن، تعادل و کنترل حرکات روده و مثانه را نیز مختل کنند. همچنین تغییرات مغزی ایجاد شده توسط آلزایمر باعث مشکلاتی مانند مشکلات زیر می‌شوند:
- پریدن غذا و آب در گلو
- آنفولانزا و بیماری‌های عفونی دیگر
- زمین خوردن
- زخم بستر
- جذب پایین مواد مغزی و کم آبی بدن
- یبوست یا اسهال
- بیماری‌های دهانی و دندانی مانند پوسیدگی دندان
پیشگیری از آلزایمر
بیماری آلزایمر به طور کامل قابل پیشگیری نیست با این حال یک سری تغییرات در سبک زندگی می‌توانند خطر ابتلا را کاهش دهند. شواهد حاکی از این هستند که قدم برداشتن برای کم کردن خطرات قلبی می‌توانند خطر ابتلا به آلزایمر را نیز کاهش دهند. اقداماتی که می‌توانند با تغییر سبک زندگی باعث کم شدن خطر مشکلات قلبی شوند شامل موارد زیر هستند:
- فعالیت‌های فیزیکی روزمره
- رژیم سالم
- مدیریت و کنترل فشارخون بالا، دیابت و کلسترول بالا با پیگیری روش‌های درمانی مناسب
- ترک سیگار
دیدگاهتان را بنویسید