رزرو نوبت
وقتی صحبت از صرع می‌شود، ذهن‌ها به سرعت به تصاویر پیچیده‌ای از حملات غیر قابل پیش‌بینی و انقباض‌های ناگهانی عضلانی کشیده می‌شوند. اما آن تنها به تشنج محدود نمی‌شود؛ این بیماری پیچیده عصبی یک دنیای وسیع از نشانه‌ها، علل، و راهکارهای درمانی را در بر می‌گیرد که بر زندگی فرد تاثیر می‌گذارد. در این مقاله، می‌خواهیم پرده از چهارچوب اسرارآمیز صرع و به طور جامع به بررسی و فهم این اختلال پرچالش بپردازیم. با ما همراه باشید تا درک عمیق‌تری از این بیماری و تأثیر آن بر کسانی که با این شرایط زندگی می‌کنند، به دست آوریم.
صرع چیست؟
صرع، که گاهی اوقات به عنوان «اختلال تشنج» نامیده می‌شود، گروه متنوعی از اختلالات عصبی با انواع و شدت‌های مختلف است که با تشنج‌های مکرر مشخص می‌شود. زمانی که فردی دو یا چند تشنج به فاصله بیش از بیست و چهار ساعت داشته باشد، احتمال ابتلا به صرع دارد. به شرطی که این تشنج ها به دلایلی مانند: سکته مغزی، آسیب مغزی، عفونت، تب یا نوسانات قند خون نباشند. همچنین در صورت داشتن یک یا چند تشنج غیر قابل تحریک و احتمال تشنج در آینده، می‌توان آن را تشخیص داد.
علل صرع
در حالی که علل دقیق صرع متفاوت است و کاملاً شناخته شده نیست، به طور کلی اپیلپسی و تشنج ناشی از سیگنال‌های غیر طبیعی نورون‌ها (نوعی سلول مغزی) در مغز است. این وضعیت می‌تواند ژنتیکی باشد، به این معنی که نتیجه جهش در ژن‌های یک فرد یا از طریق رویدادهایی مانند آسیب فیزیکی یا عفونت به ایجاد شده باشد. برخی از علل زمینه‌ای نوع اکتسابی آن عبارتند از:
- ناهنجاری‌های ساختار مغز
- ضربه به سر
- بیماری عفونی
- سکته
- تومورها
عوامل موثر بر صرع
صرع بیشتر از مولتیپل اسکلروزیس، فلج مغزی، بیماری پارکینسون و ALS افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اپیلپسی و تشنج می‌تواند در هر فرد و در هر سنی، صرف نظر از نژاد، قومیت، یا جنسیت ایجاد شود. با این حال، داشتن برخی از ویژگی‌های زیر ممکن است فرد را در معرض خطر بیشتری قرار دهد.
سن
در حالی که صرع و تشنج می‌تواند در هر فردی در هر سنی ایجاد شود، موارد جدید در کودکان، به ویژه در سال‌های اولیه زندگی، شایع‌تر است. بروز آن پس از دوران کودکی کاهش می‌یابد، اما دوباره در افراد مسن (بیش از ۶۰ سال) افزایش می‌یابد.
صرع در نوزادان
نوزادان در اولین سال زندگی خود در برابر تشنج و صرع آسیب‌پذیر هستند، زیرا مغز و نورون‌های آن‌ها به سرعت در حال رشد هستند و دائماً ارتباطات جدید ایجاد می‌کنند. برای بسیاری از نوزادان، مغز آن‌ها بدون اختلال رشد می‌کند، اما برخی دیگر، ممکن است اختلالاتی را تجربه کنند که می‌تواند باعث این بیماری شود. این وضعیت ممکن است شامل ضربه به سر، جهش ژنتیکی، یا عفونت ویروسی در والدین زمان بارداری باشد.
تشنج نوزادی (تشنج در چهار هفته اول زندگی نوزاد) ممکن است به سختی قابل تشخیص باشد، زیرا آن‌ها ظریف هستند و شبیه حرکات طبیعی نوزاد هستند، یا اینکه برخی از پزشکان آموزش تخصصی در زمینه این بیماری ندارند. متخصص مغز و اعصاب کودکان می‌تواند به تشخیص تشنج نوزادی و شناسایی علت آن کمک کند.
اگرچه با ادامه رشد مغز نوزاد، بروز آن شروع به کاهش می‌کند، کودکان نوپا و خردسالان نیز به صرع مبتلا می‌شوند. معمولاً، این گروه سنی مستعد تشنج‌های تب (تشنج‌های همراه با تب) هستند، اما این بیماری می‌تواند از اختلالات ژنتیکی، عفونت‌های سیستم عصبی مرکزی (CNS)، اختلالات رشدی و ضربه به سر ایجاد شود.
بیشتر بخوانید: تشنج پنهان در کودکان: نشانه‌ها، راه‌های تشخیص و درمان
صرع در جوانان
بروز صرع در سنین نوجوانی، اوایل بزرگسالی و میانسالی کاهش می‌یابد، اما در بزرگسالان ۶۰ سال و بالاتر دوباره افزایش می‌یابد. در این محدوده سنی، صرع می‌تواند با سکته مغزی، بیماری آلزایمر، ضربه به سر و تومورهای مغزی همراه باشد.
نژاد و قومیت
تحقیقات محدودی در مورد بروز صرع در بین نژاد و قومیت وجود دارد. هیچ شواهد مستقیمی وجود ندارد که نشان دهد نژاد یا قومیت افراد به تنهایی آن‌ها را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به صرع قرار می‌دهد. با این حال، تحقیقاتی وجود دارد که نشان می‌دهد بین افرادی با پیشینه‌های اجتماعی اقتصادی، نژادی یا قومی مشابه مشترکاتی وجود دارد.
همچنین بخوانید: صرع مقاوم به دارو
عوارض
عوارض صرع بیشتر خطرات ناشی از تشنجات مکرر است که عبارت‌اند از:
- آسیب فیزیکی حین افتادن
- حوادث مرتبط با شنا یا رانندگی
- تاثیرات روانشناختی نظیر اضطراب و افسردگی
- مشکلات حافظه و یادگیری
تشخیص
برای تشخیص صرع، متخصصان پزشکی آزمایش‌هایی را برای تشخیص ناهنجاری در امواج مغزی بیمار انجام می‌دهند. آزمایش‌ها همچنین می‌توانند فعالیت تشنج را تشخیص دهند، از جمله اینکه در کجای مغز تشنج شروع می‌شود.
رایج‌ترین تست تشخیصی برای صرع EEG است، اما سایر اسکن‌های مغز مانند MRI یا PET نیز بسته به نوع تشنج بیمار یا نوع صرع (یا هر دو) می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند. برای تعیین اینکه آیا یک بیمار مبتلا به صرع است یا نه، پزشک، نتایج آزمایش آن‌ها را با دستورالعمل‌ها و معیارهای تعیین شده توسط اتحادیه بین المللی علیه صرع (ILAE) مقایسه می‌کند.
درمان
بیماران بر اساس نوع یا انواع تشنجی که تجربه می‌کنند، درمان تجویز می‌شود. درمان‌های مختلفی از جمله دارو، تغییرات رژیم غذایی، دستگاه‌ها و جراحی وجود دارد. در حالی که هدف درمان‌های صرع ساده است. بدون تشنج، بدون عوارض جانبی یافتن برنامه درمانی مناسب ممکن است نیاز به آزمون و خطا داشته باشد.
معمولاً افراد مبتلا به صرع که به تازگی تشخیص داده شده اند، داروهای خوراکی مناسب برای تشخیص خود را شروع می‌کنند. اگر اولین درمان دارویی تشنج آن‌ها را متوقف نکند، متخصص مغز و اعصاب با بیمار همکاری می‌کند تا داروهای دیگر یا ترکیبی از آن‌ها را امتحان کند و همچنین ارزیابی می‌کند که آیا آن‌ها کاندید جراحی هستند یا خیر.
در حالی که بسیاری از داروها، دستگاه‌های پزشکی و گزینه‌های جراحی برای درمان صرع وجود دارد، در حال حاضر هیچ درمان شناخته شده‌ای برای صرع وجود ندارد.
کلام پایانی
برای بسیاری از افراد، صرع نه تنها یک چالش پزشکی، بلکه یک سفر شخصی با فراز و نشیب‌های خاص خود است. از یادگیری مدیریت حملات تا زندگی با ناملایمات اجتماعی و روانشناختی، مبارزه با آن، مسیری است که نیازمند شجاعت، پشتکار، و پذیرش است. اما در این مسیر، پیشرفت‌های علمی و پشتیبانی جوامع مراقبتی، امید و نیرو بخشند.
سوالات متداول
در برخی موارد با داروهای ضد تشنج قابل کنترل است، اما درمان قطعی برای همه افراد مبتلا به اپیلپسی وجود ندارد. گاهی اوقات، جراحی گوش میانی یا رژیم‌های غذایی ویژه نیز می‌توانند به کنترل حملات کمک کنند.
بیشتر حملات صرع بی‌ضرر هستند، اما حملات طولانی مدت یا حملاتی که در آب یا هنگام رانندگی اتفاق می‌افتند می‌توانند خطرات جدی به همراه داشته باشند.
