دیسک گردن: شناخت علائم و روش‌های درمان!

دیسک گردن، به دلیل قرار گرفتن در ناحیه گردنی ستون فقرات، برای تامین حرکت و انعطاف‌پذیری گردن بسیار مهم است. این دیسک‌ها شامل یک هسته مرکزی ژلاتینی و یک پوشش خارجی قوی هستند. نواحی ژلاتینی به عنوان یک لاستیک فشرده عمل می‌کنند و نواحی پوشش خارجی قوی به عنوان یک پوشش محافظ عمل می‌کنند. 

فتق دیسک گردن، به علت فشار و آسیب، مشکلاتی مانند سردرد، درد گردن، درد شانه و اختلال در حرکت گردن ایجاد می‌شود. در صورت بروز علائم مشکوک، مراجعه به پزشک تخصصی مورد نیاز است تا تشخیص درست و درمان مناسب برای این مشکل انجام شود. در ادامه تمام نکات مورد نیاز برای شناخت فتق دیسک گردن، علائم، راه‌های درمان و عملکرد دیسک گردن را ذکر خواهیم کرد.

دیسک گردن چیست؟

فتق دیسک گردن، از شایع‌ترین مشکلاتی است که در ستون فقرات، به علت بروز صدمات و فشار بر روی دیسک‌های موجود در ناحیه گردن ستون فقرات ایجاد می‌شود. دیسک‌ها، ساختارهایی هستند که بین مهره‌ها قرار دارند و به عنوان یک وسیله فشرده و ژلاتینی عمل می‌کنند که وظیفه حفظ جهت عبور عصب‌ها و ستون فقرات واقع در آن محل را دارند.

در صورتی که این دیسک‌ها تحت تاثیر فشار قرار گیرند یا آسیب ببینند، ممکن است باعث ایجاد علائم و عوارض مرتبط با دیسک گردن شوند. علائم این مشکل ممکن است شامل درد گردن، درد شانه، درد بازو، اختلال در حرکت گردن و احساس محدودیت در حرکت باشد.

علائم دیسک گردن

دیسک گردن ممکن است با علائم و نشانه‌های مختلفی همراه باشد. در زیر، به برخی از علائم شایع دیسک گردن اشاره می‌کنم: 

• درد گردن: درد در ناحیه گردن، شامل درد مزمن، تیر کشیدن، درد خفیف یا درد پراکنده می‌تواند نشانه دیسک گردن باشد. 
• درد شانه: در برخی موارد، درد ممکن است از گردن به سمت شانه و بازو گسترش یابد. این درد ممکن است تیر کشیدن، شدید، سوزن سوزن شدن و خفیف باشد. 
• درد بازو: درد می‌تواند از گردن به سمت بازو و حتی دست حرکت کند. ممکن است درد در طول بازو، انگشتان یا در دست حس شود. 
• احساس محدودیت در حرکت گردن: فرد ممکن است احساس کند که قدرت حرکت دادن گردنش محدود شده، همچنین آزادی و توان کافی برای حرکت آن را ندارد. 
• اختلالات عصبی: در برخی موارد، فشار بر روی عصب‌ها می‌تواند منجر به اختلالات عصبی شود. این می‌تواند شامل بی‌حسی، ضعف عضلات، مور مور شدن و رنگ پریده شدن در بخش‌هایی از بدن باشد که توسط عصب‌های ایجاد می‌شوند. 
• سردرد: برخی افراد ممکن است سردردهای مرتبط با دیسک گردن تجربه کنند. این سردردها معمولاً در ناحیه گردنی و سر شروع می‌شوند و به سمت سر گسترش پیدا می‌کنند.

انواع فتق دیسک گردن

فتق دیسک گردن یا herniated disc در ناحیه گردنی ستون فقرات رخ می‌دهد و ممکن است در بخش‌های مختلف گردن اتفاق بیفتد. بر اساس محل فشار و فتق دیسک، انواع مختلفی از فتق دیسک گردن وجود دارد. در زیر به برخی از انواع شایع فتق دیسک گردن اشاره می‌کنم: 

• دیسک مرکزی (Central Disc Herniation): در این نوع فتق، هسته دیسک به سمت مرکز کانال نخاعی فشرده می‌شود و فشار روی نخاع را ایجاد می‌کند. این می‌تواند به علائم عصبی مانند ضعف عضلات و تنگی دست و پاها منجر شود. 
• دیسک جانبی (Lateral Disc Herniation): در این حالت، هسته دیسک به سمت یکی از عصب‌های فقرات سوق داده می‌شود. این می‌تواند به علائمی مانند درد در شانه، بازو و دست، مورچه‌ریزش و ضعف عضلات در این منطقه منجر شود. 
• دیسک فورامینال (Foraminal Disc Herniation): در این نوع فتق، هسته دیسک از طریق بازونده‌ها (فورامن ها) که عصب‌ها از طریق آن‌ها از ستون فقرات عبور می‌کنند، فشرده می‌شود. این می‌تواند به تحریک و فشار بر عصب‌ها و علائمی مانند درد و اختلالات حسی در مناطقی که عصب‌ها از طریق آن‌ها عبور می‌کنند منجر شود.

روش‌های تشخیص دیسک گردن

تشخیص فتق دیسک گردن معمولاً توسط پزشک متخصص مانند: جراح مغز و اعصاب، فزیوتراپیست یا متخصص ارتوپدی صورت می‌گیرد. در زیر، روش‌های معمول برای تشخیص فتق دیسک گردن را ذکر می‌کنیم: 

• سابقه بالینی: پزشک، معمولا از افراد سوالاتی درباره علائم، شدت درد، محدودیت حرکت، عوامل تشدید کننده، تسکین دهنده و سابقه پزشکی فرد می‌پرسد. اطلاعات درباره علائمی که فرد تجربه می‌کند و مسائلی مانند: فعالیت‌های روزمره، نوع شغل و سابقه آسیب‌های قبلی نیز برای پزشک، مفید است. 
• ارزیابی جسمانی: بررسی جسمانی توسط پزشک متخصص انجام می‌شود تا به دنبال نشانه‌های فیزیکی فتق دیسک گردن باشد. این شامل بررسی حرکت گردن، نقاط درد، قدرت عضلات و حس در مناطق مختلف است. 
• تصویربرداری: تصویربرداری ممکن است برای تایید تشخیص و تعیین محل و شدت فتق دیسک گردن استفاده شود. رادیوگرافی (X-ray) می‌تواند برای بررسی تغییرات در ساختار استخوانی و وضعیت گردن مفید باشد. همچنین، تصویربرداری مغناطیسی (MRI) و اس‌تی‌اس (CT scan) برای تصویربرداری با دقت بیشتر از بافت‌های نرم مانند دیسک‌ها و عصب‌ها استفاده می‌شوند. 
• آزمایش‌های تکمیلی: در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش‌های تکمیلی مانند: آزمایش‌های خون، آزمایش عملکرد عصبی و آزمون‌های جسمانی انجام دهد تا اطلاعات بیشتری درباره وضعیت عصبی و عملکرد جسمی فرد بدست آورد.

اقدامات پیشگیرانه

برخی اقدامات پیشگیرانه می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به فتق دیسک گردن کمک کنند. در ادامه، چند راهکار پیشگیری از فتق دیسک گردن را ذکر می‌کنیم: 

• تقویت سلامت جسمانی
• استفاده از فنون صحیح حمل اشیاء
• رعایت مسائل ایمنی هنگام کار
• حفظ وضعیت صحیح بدن در طول روز
• استفاده از صندلی و تخت مناسب
• مدیریت استرس و فشار روزمره

تقویت سلامت جسمانی

انجام ورزش منظم، تقویت عضلات پشتی و شکمی، حفظ وزن سالم و اجتناب از نشستن برای مدت طولانی می‌تواند به حفظ قوام عضلات و سلامتی ستون فقرات کمک کند. 

استفاده از فنون صحیح حمل اشیاء

هنگام انتقال و حرکت دادن اجسام سنگین، از تکنیک‌های مناسب مانند خم شدن زانوها، تقویت عضلات پشتی و استفاده از ابزارهای کمکی می‌تواند به فرد کمک کند تا فشار زیادی روی ستون فقرات و دیسک‌ها ایجاد نشود. 

رعایت مسائل ایمنی هنگام کار

در صورتی که در محیط کار با اشیاء سنگین سر و کار دارید، از وسایل حمل و نقل مانند دستگاه‌های بالابر و سبد‌های چرخ دار و… استفاده کنید. همچنین، رعایت قوانین ایمنی و استفاده از تجهیزات حفاظتی مانند: گردنبند‌های طبی و دستکش‌های مناسب می‌تواند خطر فتق دیسک گردن را کاهش دهند. 

حفظ وضعیت صحیح بدن در طول روز

باید دقت کرد که در حین انجام فعالیت‌های روزمره مانند: حمل و برداشتن اشیاء، نشستن و راه رفتن، وضعیت صحیح بدن را حفظ شود. نباید گردن را بیش از حد به سمت پشت و یا جلو خم کرد و باید تمامی حرکات را با توجه به وضعیت صحیح بدن انجام داد. 

استفاده از صندلی و تخت مناسب

در حین نشستن بر روی صندلی یا در خواب بر روی تخت، باید از صندلی راحت یا طبی با تکیه‌گاه مناسب استفاده کرد. مبل و تخت باید به شکلی طراحی شده باشند که ستون فقرات را در وضعیت طبیعی نگه داشته و فشار اضافه روی دیسک‌ها را کاهش دهند. 

مدیریت استرس و فشار روزمره

استرس و فشار روزانه می‌توانند به افزایش انبساط و انقباض عضلات و ایجاد مشکلات در ستون فقرات منجر شوند. برنامه‌ریزی مناسب برای مدیریت استرس، اعمال تکنیک‌های آرامش بخش مانند: مدیتیشن، تنفس عمیق، ورزش، خواب کافی و استفاده از روش‌های مدیریت استرس می‌توانند به کاهش خطر فتق دیسک گردن کمک کنند. 

همچنین، مهارت‌های حفاظتی در فعالیت‌های روزمره نیز می‌تواند مفید باشد. به عنوان مثال: 

• هنگام حمل اشیاء سنگین، از تکنیک‌های مناسب مانند خم شدن زانوها و استفاده از عضلات پاها برای تخلیه فشار از ستون فقرات استفاده کنید. 
• در حین نشستن بر روی صندلی، پشتیبانی لازم برای کمر و استفاده از مبلغ صحیح را فراهم کنید. 
• حرکات انعطافی در طول روز انجام دهید و به وضعیت صحیح بدن توجه کنید. 
• از تکنیک‌های استراحت مناسب، مانند تغییر وضعیت بدن و انجام تمرینات کششی و آرامشی استفاده کنید.

روش‌های درمان دیسک گردن

درمان فتق گردن معمولاً شامل ترکیبی از روش‌های غیرجراحی و در برخی موارد، جراحی است. در زیر، روش‌های معمول درمان فتق دیسک گردن را بررسی می‌کنیم: 

درمان غیر جراحی

• استراحت و محدود کردن فعالیت: در مرحله اول، استراحت و کاهش فعالیت‌هایی که درد را تشدید می‌کنند، توصیه می‌شود. این کار کمک می‌کند تا التهاب کاهش یابد و فشار بر روی عصب‌ها کاهش یابد. 
• داروها: ممکن است پزشک داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن تجویز کند تا درد و التهاب را کاهش دهد. همچنین، داروهای ضد درد و آرامبخش مانند آسپرین، ترامادول و مسکن‌ها ممکن است مورد استفاده قرار بگیرند. 
• فیزیوتراپی: تمرینات فیزیکی و توانبخشی می‌توانند عضلات را تقویت کرده و استحکام ستون فقرات را افزایش دهند. فیزیوتراپی شامل تمرینات استقامتی، تمرینات اصلاحی و تمرینات کششی است. 
• درمان تحت نظر پزشک متخصص: ممکن است پزشک روش‌های درمانی دیگری مانند تزریق استروئیدها به ناحیه مورد نظر، تراپی دستگاهی (مانند الکتروتراپی) یا تزریق ژل (مانند بوتاکس) توصیه کند. 

جراحی

اگر درمان‌های غیر جراحی تاثیری نداشته باشند و علائم بیمار شدید و محدود کننده باشند، پزشک، ممکن است عمل جراحی را در نظر بگیرد. جراحی معمولاً برای انتخاب موارد که علائم شدیدی دارند یا به تدریج بهبود نمی‌یابند، توصیه می‌شود.

در مورد دیسککتومی بیش‌تر بخوانید!

کلام پایانی

در این مقاله به صورت کامل با دیسک گردن یا فتق گردن آشنا شدیم، همچنین دریافتیم فتق گردن ناشی از عواملی مانند: حالت نادرست بدن، رعایت نکردن اصول جابه‌جایی اجسام و … است. فتق دیسک گردن معمولا با شیوه‌های غیر نهاجمی قابل درمان است، اما در برخی از موارد حاد پزشک از جراحی‌های مربوط به آن استفاده می‌کند.