رزرو نوبت
فتق دیسک زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از دیسک ستون فقرات برآمده، پاره یا از جای خود خارج شود. این وضعیت، می‌تواند به عصب نخاعی فشار وارد کند. فتق دیسک، باعث درد گردن، درد کمر، ساق پا، ضعف پا و یا بی‌حسی پا می‌شود. در این مقاله، به توضیح و بررسی نوعی روش جراحی برای این بیماری به نام دیسککتومی خواهیم پرداخت. برای آشنایی با این جراحی، کاربردها، عوارض و روش‌های انجام آن تا انتهای مقاله، همراه ما باشید.
دیسککتومی چیست؟
دیسککتومی، نوعی عمل جراحی برای کاهش فشار ستون فقرات برای درمان فتق دیسک است. این روش، برای درمان فتق دیسک استفاده می‌شود و با استفاده از این جراحی بخشی از دیسک فشرده و آسیب دیده در ستون فقرات برداشته می‌شود. دیسک، یک ساختار فشرده است که بین استخوان‌های ستون فقرات قرار دارد و به عنوان عضو تکمیل کننده ستون فقرات عمل می‌کند.
با گذشت زمان و به علت عوامل مختلف مانند: تغییرات سن، آسیب و فشار، دیسک آسیب دیده و فشار بیشتری به اعصاب و بافت‌های اطراف وارد می‌کند. در روش جراحی دیسککتومی، بخشی از دیسک آسیب دیده برداشته می‌شود تا فشار و استفاده از اعصاب و بافت‌های اطراف کاهش و علائم مرتبط با آسیب دیسک بهبود یابند. این روش جراحی به شکل جراحی باز یا جراحی کم تهاجمی انجام می‌شود، اما معمولاً جراحان ترجیح می‌دهند از روش کم تهاجمی استفاده کنند زیرا جراحی کم‌تهاجمی بهبودی سریعتر، درد کمتر و خطر کمتری دارد.
فتق دیسک چیست؟
فتق دیسک زمانی رخ می‌دهد که یکی از بالشتک‌های نرم بین مهره‌های ستون فقرات، که دیسک نامیده می‌شود، پاره شده و قسمت نرم داخلی آن به بیرون نشت کند. این وضعیت معمولاً در ناحیه پایین کمر اتفاق می‌افتد و باعث درد، بی‌حسی یا ضعف در پاها می‌شود. فتق دیسک به دلایل مختلفی از جمله افزایش سن، آسیب دیدگی و فشار بیش از حد به ستون فقرات رخ می‌دهد. در بسیاری از موارد، فتق دیسک با استراحت، فیزیوتراپی و داروهای ضد درد بهبود می‌یابد. اما در موارد شدید، به جراحی نیاز است.
دلایل انجام دیسککتومی
دیسککتومی برای کاهش فشار دیسک فتق شده بر روی عصب نخاعی انجام می‌شود. فتق دیسک زمانی رخ می‌دهد که بخشی از ماده نرم داخل دیسک از طریق ترک در پوشش بیرونی دیسک بیرون می‌زند. به فتق دیسک همچنین لغزش دیسک، پارگی دیسک، برآمدگی دیسک یا بیرون‌زدگی دیسک نیز گفته می‌شود. عمل دیسککتومی زمانی توسط پزشک تجویز می‌شود که بیمار دچار مشکلات زیر باشد:
- ضعف عضلانی باعث مشکل در ایستادن یا راه رفتن شود.
- روش‌های درمانی مانند فیزیوتراپی یا تزریق استروئید پس از ۶ تا ۱۲ هفته تاثیری روی بیماری نداشته باشند.
- درد به باسن، پاها، بازوها یا قفسه سینه منتشر شود و غیر قابل تحمل شود.
انواع روش‌های دیسککتومی
همانطور که پیشتر اشاره شد، دیسککتومی روش‌های مختلفی دارد که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. انتخاب روش مناسب به عوامل مختلفی از جمله محل دیسک آسیب‌دیده، اندازه فتق، شرایط عمومی بیمار و تجربه جراح بستگی دارد. در ادامه به برخی از رایج‌ترین انواع دیسککتومی می‌پردازیم.
دیسککتومی باز
دیسککتومی باز، روشی سنتی برای برداشتن فتق دیسک است. در این روش، جراح یک برش نسبتا بزرگ (۲ تا ۴ اینچ) در پشت ایجاد می‌کند تا به طور مستقیم به دیسک آسیب‌دیده دسترسی پیدا کند. سپس، عضلات و بافت‌های اطراف را کنار زده تا دیسک مشخص شود. در نهایت، قسمت بیرون‌زده دیسک برداشته می‌شود.
میکرودیسککتومی
میکرودیسککتومی، روشی نوین و کم تهاجمی برای درمان فتق دیسک است. در این روش، جراح از یک میکروسکوپ و ابزارهای جراحی کوچک استفاده می‌کند تا از طریق یک برش کوچک (حدود یک سانتی‌متر) به دیسک دسترسی پیدا کند. سپس، قسمت بیرون‌زده دیسک با دقت برداشته می‌شود.
دیسککتومی آندوسکوپی
دیسککتومی آندوسکوپی، روشی کم تهاجمی است که در آن از یک لوله باریک با دوربین کوچک (آندوسکوپ) برای مشاهده داخل ستون فقرات استفاده می‌شود. جراح ابزارهای جراحی کوچک را از طریق این لوله وارد کرده و دیسک بیرون‌زده را خارج می‌کند.
عوارض دیسککتومی
با وجود اینکه جراحی دیسککتومی یکی از رایج‌ترین و موثرترین روش‌ها برای درمان فتق دیسک است، مانند هر عمل جراحی دیگری می‌تواند با عوارضی همراه باشد. البته با پیشرفت تکنولوژی و مهارت جراحان، احتمال بروز این عوارض به شدت کاهش یافته است. عوارض رایج دیسککتومی عبارتند از:
- خونریزی: همانند هر جراحی دیگری، احتمال خونریزی در محل عمل وجود دارد. در اکثر موارد، خونریزی جزئی است و به راحتی کنترل می‌شود.
- عفونت: اگرچه احتمال عفونت پس از جراحی بسیار کم است، اما احتمال رخ دادن دارد. علائم عفونت شامل تب، قرمزی، تورم و درد در محل عمل است.
- نشت مایع نخاعی: مایع نخاعی مایعی شفاف است که اطراف نخاع و مغز را احاطه کرده است. در طول جراحی، امکان دارد این مایع نشت کند که منجر به سردرد و سایر علائم می‌شود.
- آسیب به عروق خونی یا اعصاب: در طول جراحی، امکان دارد به طور تصادفی به رگ‌های خونی یا اعصاب اطراف آسیب برسد. این آسیب‌ها باعث بی حسی، ضعف یا درد در ناحیه عمل می‌شوند.
فواید دیسککتومی
جراحی دیسککتومی علاوه بر کاهش درد و بهبود عملکرد، مزایای دیگری نیز برای بیماران به همراه دارد که می‌تواند کیفیت زندگی آن‌ها را به طور قابل توجهی بهبود بخشد. مزایای اصلی دیسککتومی عبارتند از:
- کاهش درد و تسکین علائم: هدف اصلی دیسککتومی، کاهش فشار بر روی عصب‌های تحت فشار و در نتیجه کاهش درد است. این جراحی به طور موثر درد کمر، سیاتیک (دردی که از کمر به پایین پاها تیر می‌کشد) و سایر علائم مرتبط با فتق دیسک را کاهش می‌دهد.
- بهبود تحرک و عملکرد: با برداشتن قسمت بیرون‌زده دیسک، فشار بر روی اعصاب کاهش یافته و در نتیجه تحرک و عملکرد بیمار بهبود می‌یابد. بسیاری از بیماران پس از جراحی دیسککتومی قادر به انجام فعالیت‌های روزمره خود مانند راه رفتن، ایستادن و بلند کردن اجسام با راحتی بیشتری می‌شوند.
- بهبود کیفیت خواب: درد ناشی از فتق دیسک می‌تواند خواب را مختل کند. با کاهش درد، کیفیت خواب بهبود یافته و در نتیجه سطح انرژی و خلق و خوی بیمار افزایش می‌یابد.
- کاهش مصرف داروهای مسکن: بسیاری از بیمارانی که تحت عمل دیسککتومی قرار می‌گیرند، می‌توانند مصرف داروهای مسکن خود را طبق دستور پزشک کاهش داده یا حتی قطع کنند.
- بازگشت سریعتر به فعالیت‌های روزمره: روش‌های مدرن دیسککتومی مانند میکرودیسککتومی و دیسککتومی آندوسکوپی، به دلیل کم تهاجمی بودن، دوره نقاهت کوتاه‌تری دارند و بیماران می‌توانند سریعتر به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند.
- بهبود کیفیت زندگی: با کاهش درد، بهبود عملکرد و افزایش کیفیت خواب، دیسککتومی می‌تواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشد.
جراحی دیسککتومی چگونه انجام می‌شود؟
در این روش، جراح با ایجاد یک برش در ناحیه کمر، به دیسک آسیب‌دیده دسترسی پیدا می‌کند و قسمت بیرون‌زده آن را که به عصب فشار می‌آورد، با دقت برمی‌دارد. نوع برش و روش جراحی بسته به محل دیسک و شرایط بیمار متفاوت است. در برخی موارد، برای دسترسی بهتر به دیسک، مقداری از استخوان و رباط‌های اطراف برداشته می‌شود. همچنین، در صورت نیاز، از پیوند استخوان یا ابزارهای فلزی برای تثبیت ستون فقرات استفاده می‌شود. پزشک برای انجام این جراحی معمولا از بیهوشی عمومی استفاده می‌کند و بیمار در طول عمل هیچ دردی احساس نمی‌کند. مدت زمان بهبودی پس از جراحی به عوامل مختلفی بستگی دارد و معمولاً چندین هفته طول می‌کشد.
نمونه ویدیویی جراحی دیسککتومی لیزری توسط دکتر ارتیاعی!
بعد از جراحی دیسککتومی
پس از جراحی دیسککتومی، بیمار به اتاق ریکاوری منتقل می‌شود تا تحت نظر قرار بگیرد. پرستاران و پزشکان مسئول نظارت بر عوارض جراحی و بیهوشی هستند. در صورتی که عمل جراحی ساده باشد، بیمار در همان روز جراحی ترخیص می‌شود. اما در برخی موارد که شرایط سلامتی بیمار پس از جراحی مناسب نیست، نیاز است که بیمار برای مدت کوتاهی در بیمارستان بستری شود.
مدت زمانی که فرد می‌تواند پس از جراحی به سر کار خود بازگردد، به عوامل مختلفی بستگی دارد. از جمله این عوامل می‌توان به نوع کار و میزان فعالیت فیزیکی مورد نیاز شغل بیمار اشاره کرد.
- کارهای سبک: افرادی که مشاغلی با فعالیت سبک دارند، می‌توانند ظرف ۲ تا ۶ هفته به سر کار خود بازگردند.
- کارهای سنگین: اگر شغل فرد شامل بلند کردن اجسام سنگین، انجام کارهای فیزیکی سنگین یا کار با ماشین‌آلات صنعتی باشد، ۶ تا ۸ هفته استراحت نیاز است.
نتایج جراحی دیسککتومی
عمل دیسککتومی معمولا برای افرادی انجام می‌شود که به دلیل فتق دیسک، دچار درد شدید در کمر و پاها شده‌اند. این عمل با برداشتن بخشی از دیسک که به عصب فشار وارد می‌کند، به کاهش درد و بهبود عملکرد کمک می‌کند.
با این حال، مهم است بدانید که عمل دیسککتومی مشکل اصلی یعنی فتق دیسک را درمان نمی‌کند و امکان دارد این بیماری در آینده دوباره رخ دهد. به همین دلیل، برای پیشگیری از آسیب مجدد به کمر، توصیه می‌شود که سبک زندگی سالمی داشته باشید و مراقبت‌های گفته شده را رعایت کنید.
مراقبت‌های بعد از جراحی دیسککتومی
بعد از عمل دیسککتومی، بدن شما به استراحت و مراقبت نیاز دارد تا بتواند بهبود یابد. رعایت دقیق دستورالعمل‌های پزشک و انجام تمرینات فیزیوتراپی نقش بسیار مهمی در تسریع روند بهبودی و بازگشت به فعالیت‌های روزمره دارد. با انجام مراقبت‌های لازم، می‌توانید به سرعت زندگی عادی خود بازگردید. در ادامه به مهم‌ترین مراقبت‌های بعد از عمل دیسککتومی اشاره شده است:
- استراحت کافی: در روزهای اولیه بعد از عمل، استراحت مطلق توصیه می‌شود. به تدریج و با نظر پزشک، می‌توانید فعالیت‌های خود را افزایش دهید.
- داروهای تجویزی: داروهای مسکن و ضد التهاب برای کنترل درد و التهاب توسط پزشک تجویز می‌شوند. داروهای تجویز شده را طبق دستور پزشک و به طور منظم مصرف کنید.
- خودداری از فعالیت‌های سنگین : از بلند کردن اجسام سنگین، خم شدن زیاد و انجام فعالیت‌های سنگین خودداری کنید.
- تغذیه سالم: مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین به بهبود بافت‌ها کمک می‌کند.
کلام پایانی
دیسککتومی به عنوان یک روش درمانی موثر برای بسیاری از افرادی که از درد ناشی از فتق دیسک رنج می‌برند، شناخته شده است. با این حال، موفقیت این عمل به عوامل مختلفی از جمله شدت بیماری، محل فتق دیسک و رعایت مراقبت‌های بعد از عمل بستگی دارد. بنابراین، تصمیم‌گیری در مورد انجام این عمل باید با مشورت کامل با پزشک و آگاهی از تمام جوانب مثبت و منفی آن صورت گیرد. با رعایت توصیه‌های پزشک و داشتن یک سبک زندگی سالم، می‌توان به نتایج مطلوب‌تری دست یافت و از عود مجدد این بیماری پیشگیری کرد.
سوالات متداول
دیسککتومی به‌طور کلی یک روش جراحی معمول و رایج برای درمان مشکلات دیسک فشرده است و معمولاً یک روش جراحی معتدل محسوب می‌شود.
بله، معمولاً پس از دیسککتومی، پزشک بیمار را به فیزیوتراپی ارجاع می‌دهد. فیزیوتراپی، شامل تمرینات و روش‌های فیزیکی درمانی است که هدف آن بهبود قدرت عضلات، افزایش انعطاف‌پذیری و بهبود عملکرد جسمی است.
دیدگاهتان را بنویسید