تشنج پنهان در کودکان: نشانه‌ها، تشخیص و راه‌های درمان

تشنج پنهان در کودکان، یکی از مسائل پیچیده‌ای است که پدر و مادرها و متخصصین اطفال را به چالش می‌کشد. این وضعیت، ممکن است به دلیل نشانه‌های غیر قابل مشاهده‌ای که دارد، اغلب نادیده گرفته شود، اما می‌تواند تأثیری عمیق بر سلامت و رشد کودک داشته باشد. درک و تشخیص به موقع این شرایط و استفاده از روش‌های درمانی مؤثر می‌تواند به حفظ سلامتی و کیفیت زندگی کودکان کمک کند. این مقاله به بررسی دقیق نشانه‌های این نوع تشنج، روش‌های تشخیص داده شده و بهترین شیوه‌های موجود برای مدیریت و درمان آن می‌پردازد. 

تشنج پنهان در کودکان چیست؟ 

تشنج پنهان در کودکان، اغلب به عنوان تشنج‌های غیرقابل تشخیص شناخته می‌شود. حالتی است که در آن کودک تجربه‌ی حملات تشنجی را دارد بدون آنکه نشانه‌های ظاهری بیماری شناخته‌شده داشته باشد. 

انواع

در کودکان، انواع مختلفی از تشنج‌ها می‌توانند به صورت پنهان بروز کنند. برخی از این تشنج‌ها عبارت‌اند از: 

• تشنج‌های آبسانس (Absence Seizures): اغلب در کودکان دیده می‌شود و شامل خیرگی و قطع کوتاه مدت آگاهی است که ممکن است بسیار مختصر بوده و به سادگی نادیده گرفته شود. 
• تشنج‌های موضعی یا فوکال (Focal Seizures): این تشنج‌ها ممکن است در ناحیه مشخصی از مغز آغاز شوند و می‌توانند تأثیراتی نظیر اسپاسم‌های عضلانی، توهم‌های حسی یا هیجانی و تغییر در حس تعادل را به همراه داشته باشند. 
• تشنج‌های کمپلکس (Complex Seizures): این تشنج‌ها با از دست دادن آگاهی و دوره‌ای از رفتارهای خودکار مانند جویدن ناهنجار لب یا دستکاری لباس همراه هستند و ممکن است به عنوان یک حالت غیرعادی مکث یا ناراحتی روحی تلقی شوند. 
• تشنج‌های آتونیک (Atonic Seizures): در این نوع تشنج‌ها کودک ممکن است ناگهان قدرت عضلانی خود را از دست دهد و بیفتد. 
• تشنج‌های ساده فوکال (Simple Focal Seizures): کودک هنگام این نوع تشنج آگاهی خود را حفظ می‌کند، اما ممکن است دچار تغییرات حسی یا حرکتی مختصری شود. 
• تشنج‌های غیر کلونیک ژنرالیزه (Nonconvulsive Generalized Seizures): در این نوع تشنج، کودک ممکن است دچار تغییرات نامحسوسی در رفتار شود که در تمام بخش‌های مغز رخ می‌دهد و ممکن است به راحتی تشخیص داده نشوند. 

علائم تشنج پنهان در کودکان

نشانه‌های تشنج غیرقابل تشخیص در کودکان بسیار نامحسوس هستند، در ادامه برخی از علامت‌های رایج این مشکل را نام می‌بریم که عبارت‌اند از: 

• رفتارهای ناآگاهانه و غیر عادی مانند خیره شدن‌های مکرر
• اختلالات خواب و بیدار شدن‌های مکرر در شب
• ضعف‌های لحظه‌ای در حرکات عضلانی
• دشواری‌های تمرکزی و یادگیری که به طور ناگهانی ایجاد می‌شود
• مشکل در حرکت

علل تشنج پنهان در کودکان

تشنج‌های پنهان می‌تواند دلایل متعددی داشته باشند. به صورت مختصر، چند علت اصلی عبارتند از: 

• عوامل ژنتیکی: چندین اختلال ژنتیکی وجود دارد که می‌تواند منجر به بروز تشنج در کودکان شود، این شرایط ممکن است به صورت خفیف ظاهر شوند و تشخیص آن‌ها دشوار باشد. 
• اختلالات متابولیکی و الکترولیتی: اختلال در تعادل الکترولیت‌ها (مواد معدنی نظیر سدیم و پتاسیم) و مشکلات در متابولیسم (مانند کم کاری تیروئید) می‌تواند منجر به تشنج شود. 
• آسیب‌های مغزی: هآسیب‌هایی مانند آسیب‌های زایمانی، آسیب‌های مغزی ناشی از حوادث، شرایطی مانند هیدروسفالی یا تومورهای مغزی می‌توانند به تشنج منتهی شوند. 
• عفونت‌های مغزی: مننژیت یا انسفالیت که التهاب مغز یا پوشش‌های محافظ آن را به دنبال دارد، ممکن است باعث تشنج شوند. 
• اختلالات رشدی: ناهنجاری‌های توسعه‌ای مغز نظیر اسکیزانسفالی یا دیگر دیسپلازی‌های قشری مغز ممکن است باعث بروز تشنج‌های پنهان در کودکان شود. 
• سندروم وست: این نوع اختلال ممکن است با تشنج‌های شدید و مکرر همراه باشد که برخی از آن‌ها ممکن است به صورت پنهان باقی بمانند. 

تشخیص تشنج پنهان

تشخیص تشنج پنهان مستلزم بررسی دقیق و تخصصی توسط پزشکان متخصص اعصاب (نورولوژیست‌های کودکان) است. این روش‌ها عبارت‌اند از: 

• الکتروانسفالوگرافی (EEG): این آزمایش برجسته‌ترین ابزار برای تشخیص تشنج است که فعالیت‌های الکتریکی مغز را ثبت می‌کند. برای تشنج‌های پنهان، ممکن است نیاز به انجام EEG طولانی مدت یا حتی شبانه‌روزی باشد تا الگوهای غیرطبیعی مرتبط با تشنج‌های ناشی مشاهده شوند. 
• تصویربرداری پزشکی: تصاویری مانند تصویربرداری به روش ام‌آرآی (MRI) یا CT اسکن می‌توانند برای شناسایی هرگونه آسیب یا ناهنجاری‌های ساختاری در مغز که ممکن است منجر به تشنج شوند، استفاده شوند. 
• تست‌های خون و سایر مایعات بدن: این تست‌ها برای تعیین علل ممکن متابولیک (مانند ناهنجاری‌های الکترولیتی) یا عفونتی (مانند مننژیت) می‌توانند انجام شوند. 
• مطالعات خواب: چون برخی از تشنج‌ها تنها حین خواب رخ می‌دهند، ممکن است انجام مطالعه‌ی پولی‌سومنوگرافی (Polysomnography) توصیه شود تا فعالیت‌های مغزی حین خواب مورد بررسی قرار گیرند. 
• بازخورد والدین و معلمان: اطلاعات دقیق از رفتار کودک که توسط والدین، معلمان یا مراقبین گزارش می‌شود، می‌تواند به تشخیص کمک کند. این گزارش‌ها شامل زمان‌بندی حملات، میزان تکرار، و ویژگی‌های خاص تشنج‌های کودک می‌شود. 
• ارزیابی‌های عصب‌روانشناختی: تست‌هایی که برای ارزیابی توانایی‌های شناختی و رفتاری کودک انجام می‌شوند، ممکن است به شناسایی تأثیرات تشنج‌های پنهان بر رشد کلی او کمک کنند. 

راه‌های درمان

درمان تشنج پنهان در کودکان بستگی به علت زمینه‌ای تشنج‌ها و شدت آن‌ها دارد، به صورت کلی درمان‌ها عبارت‌اند از: 

• داروهای ضد تشنج: اغلب اولین گزینه برای کنترل تشنج‌ها مصرف داروهای ضد تشنج است که به تنظیم فعالیت الکتریکی در مغز کمک می‌کنند. انواع مختلفی از این داروها وجود دارند و پزشک بر اساس نوع تشنج‌ها داروی مناسب را تجویز می‌کند. 
• رژیم‌های غذایی ویژه: برخی رژیم‌های غذایی مانند رژیم کتوژنیک (که پروتئین بالا و کربوهیدرات پایین دارد) و رژیم اتکینز می‌تواند به کنترل تشنج کمک کند. این رژیم‌ها باید تحت نظارت پزشک انجام شوند. فنوباربیتال، والپروات سدیم، کاربامازپین و… از جمله این دارو‌ها هستند. 
• تحریک عصب واگ (VNS): برای تشنج‌های مقاوم به درمان، تحریک عصب واگ گزینه‌ای است که می‌تواند تعداد و شدت تشنج‌ها را کاهش دهد. 
• تحریک مغناطیسی عمقی (DBS): این روش، که شامل قرار دادن الکترودها در قسمت‌های خاصی از مغز است، ممکن است برای برخی کودکان با تشنج‌های مقاوم به دارو توصیه شود. 
• جراحی: در مواردی که منشأ تشنج مشخص است و به وسیله دیگر درمان‌ها کنترل نمی‌شود، جراحی مغز می‌تواند به حذف ناحیه‌ای از مغز که باعث تشنج‌ها می‌شود کمک کند. 
• درمان‌های تکمیلی: در کنار درمان‌های رایج، گاهی درمان‌های تکمیلی مانند روان‌درمانی، یوگا، طب سوزنی و بیوفیدبک، به عنوان بخشی از برنامه‌ی کلی درمانی توصیه می‌شوند. 
• مراقبت‌های حمایتی: حمایت‌های آموزشی و روانشناختی به کودک مبتلا به تشنج کمک می‌کند تا در مقابله با محدودیت‌های ناشی از بیماری خود احساس توانمندی بیشتری داشته باشد. 

کلام پایانی

شناسایی علائم تشنج پنهان و درمان به موقع آن حائز اهمیت است. با آگاهی و اقدامات مناسب، والدین و متخصصین می‌توانند به کاهش تأثیر این تشنج‌ها بر زندگی کودکان و رشد آن‌ها کمک کنند. همکاری نزدیک خانواده‌ها با پزشک می‌تواند آینده‌ای بهتر را برای کودک تضمین کند. در این مقاله، به صورت کامل تمام مسائل مربوط به این بیماری را مورد بررسی قرار دادیم. 

سوالات متداول