رزرو نوبت
آنژیوگرافی مغز، یکی از تکنیک‌های پزشکی پیشرفته است که به ما امکان می‌دهد به شکل دقیق، ساختارهای عملکردی مغز را بررسی کنیم. این روش تشخیصی، با استفاده از ماده رادیواکتیو به بدن بیمار و استفاده از تصاویر رادیوگرافی، تصاویری از سیستم عصبی مرکزی را به ما ارائه می‌دهد. آنژیوگرافی به عنوان یک ابزار مهم در تشخیص اختلالات عصبی مانند: سکته مغزی، تومورهای مغزی، و عوارض عروقی مغزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله، تمام نکات که باید در مورد این روش بدانید را بررسی خواهیم کرد، برای آشنایی با این موارد تا انتهای مقاله، همراه ما باشید.
آنژیوگرافی مغز چیست؟
آنژیوگرافی مغز، یک روش تشخیصی است که می‌تواند هر گونه مشکل در رگ‌های خونی مغز شما را مشخص کند. این روش فقط توسط متخصصانی که آموزش لازم را دیده باشند در اتاق عمل انجام می‌شود. در طول این روش، پزشک کاتتر (لوله پلاستیکی نازک) را در شریان مچ دست یا کشاله ران بیمار قرار می‌دهد. سپس یک ماده حاجب (رنگ مخصوص) را از طریق کاتتر تزریق می‌کند تا ساختار رگ‌های خونی شما را نشان دهد. در مرحله بعد، در حالی که روی تخت دراز کشیده‌اید، جراح از رگ‌های خونی شما با اشعه ایکس عکسبرداری می‌کند. این روش، تصاویر بسیار دقیق‌تری از رگ‌های خونی نسبت به سایر آزمایش‌های تصویربرداری، مانند CT (توموگرافی کامپیوتری) یا MRI (تصویربرداری تشدید مغناطیسی) ارائه می‌دهد. به آنژیوگرافی مغزی آنژیوگرافی دیجیتال تفریق مغز (DSA) نیز می‌گویند.
دلایل انجام آنژیوگرافی مغزی
گاهی اوقات، آنژیوگرافی مغزی فقط برای اهداف تشخیصی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما، پزشکان از این روش برای درمان برخی شرایط و بیماری‌ها نیز استفاده می‌کنند. پزشکان از آنژیوگرافی مغزی به دلایل مختلفی استفاده می‌کنند. هدف اول آن تشخیص یا تایید ناهنجاری‌های عروق خونی در مغز، از جمله: آنوریسم مغزی، آترواسکلروز، ناهنجاری‌های شریانی، فیستول شریانی وریدی دورال، واسکولیت، تشریح عروقی (زمانی که دیواره داخلی شریان پاره می‌شود) و سکته مغزی است. هدف یا کاربردهای دیگر آنژیوگرافی مغزی عبارتند از:
- برای ارزیابی شریان‌های سر و گردن قبل از جراحی یا سایر درمان‌های پزشکی برای مغز، سر یا گردن
- برای دیدن اینکه چگونه رگ‌های خونی به یک تومور مغزی متصل می‌شوند
- برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ناهنجاری‌هایی که پزشکان در آزمایش‌های تصویربرداری دیگر، مانند MRI یا سی‌تی اسکن دیده‌اند
آماده شدن برای آنژیوگرافی مغز
برای آنژیوگرافی مغزی، ابتدا پزشک شما مطمئن می‌شود که انجام آزمایش برای شما ایمن است. معمولا آماده شدن برای این آزمایش، شامل معاینه فیزیکی و آزمایش‌های خون می‌شود. همچنین، جراح از شما سوالاتی در مورد سابقه پزشکی می‌پرسد. مواردی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم را حتما به پزشک اطلاع دهید. این موارد عبارتند از:
- داروهایی که در حال حاضر مصرف می‌کنید، از جمله مکمل‌ها و سایر داروها
- سابقه پزشکی یا اگر اخیراً دچار بیماری شدید
- اگر سابقه مشکلات خونریزی دارید یا از داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کنید
- داشتن آلرژی به بیهوشی و رنگ کنتراست
- اگر باردار هستید یا ممکن است باردار باشید
در صورتی که نیاز باشد در طول عمل داروی آرام بخش استفاده کنید، معمولا پزشک به شما می‌گوید که چهار تا هشت ساعت قبل از آزمایش چیزی نخورید یا ننوشید. در هر صورت، توصیه‌های خاصی را که جراح به شما در مورد نحوه آماده‌سازی می‌کند، از جمله هر تغییری که باید در برنامه مصرف دارو یا برنامه غذایی خود ایجاد کنید، حتما رعایت کنید.
عوارض و خطرات آنژیوگرافی مغز
هر روشی که کاتتر را در داخل رگ خونی قرار می‌دهد، خطرات خاصی را به همراه دارد. معمولا بروز برخی عوارض رایج و طبیعی است. این نوع عوارض معمولا با گذر مدت زمان کوتاه برطرف می‌شوند و نیاز به نگرانی ندارند. خطرات یا عوارض احتمالی این آزمایش، شامل آسیب به رگ خونی که می‌تواند باعث خونریزی داخلی شود، کبودی یا خونریزی در محل سوراخ و عفونت می‌شود. سایر خطرات جدی آنژیوگرافی مغزی عبارتند از:
- واکنش آلرژیک به ماده حاجب: این اتفاق نادر است. اگر این اتفاق بیفتد، رادیولوژیست می‌داند که چگونه آلرژی را درمان کند.
- آسیب کلیه ناشی از ماده حاجب: در بیشتر موارد، کلیه‌ها در عرض پنج تا هفت روز پس از آزمایش، به عملکرد طبیعی خودبر می‌گردند.
- تشکیل لخته خون در اطراف کاتتر: این اتفاق نادر است. لخته خون شریان را مسدود می‌کند و جراح باید برای باز کردن مجدد رگ جراحی انجام دهد.
- سکته مغزی: اگر کاتتر پلاک را از دیواره رگ جدا کند، جریان خون را در مغز مسدود می‌کند و باعث سکته مغزی می‌شود که بسیار نادر است. در کمتر از ۱٪ موارد اتفاق می‌افتد.
در طول آنژیوگرافی مغز چه اتفاقی می‌افتد؟
در طول آنژیوگرافی مغزی، بیمار لباس مخصوص جراحی می‌پوشد و روی تخت دراز می‌کشد. پرستار یا متخصص رادیولوژی، آنژیوکت را در رگ دست یا بازوی بیمار وارد می‌کند تا در صورت لزوم، آرام‌بخش تزریق شود. در اتاق عمل، دستگاه‌هایی به بدن بیمار متصل می‌شوند تا ضربان قلب و فشار خون را در طول آزمایش کنترل کنند. پزشک سر بیمار را با یک بند، نوار یا نگهدارنده روی تخت ثابت می‌کند.
ناحیه‌ای از بدن بیمار که قرار است کاتتر در آن قرار گیرد، استریل می‌شود. سپس پرستار ناحیه مورد نظر را بی‌حس می‌کند. جراح یک برش بسیار کوچک برای وارد کردن کاتتر، ایجاد می‌کند. با استفاده از راهنمایی تصویربرداری، آن‌ها یک کاتتر را از طریق سوراخ کوچکی که ایجاد شده، وارد شریان می‌کنند. زمانی که این اتفاق می‌افتد، اگر برای بیمار از بیهوشی عمومی استفاده نشده باشد، درد یا فشار خفیفی احساس می‌کند.
سپس آن‌ها کاتتر را از طریق رگ‌های بدن هدایت می‌کنند تا زمانی که به رگ گردن بیمار برسد. معمولا بیمار هیچ دردی در این مرحله احساس نمی‌کند. سپس جراح ماده حاجب را از طریق کاتتر تزریق می‌کند. ممکن است وقتی ماده حاجب از بدن عبور می‌کند، بیمار احساس گرما کند، اما به سرعت از بین می‌رود. هنگامی که ماده حاجب به رگ‌های خونی که جراح می‌خواهد بررسی کند، می‌رسد، از ناحیه مشخص شده با استفاده از اشعه ایکس عکسبرداری می‌شود. بیمار در طول این مرحله، باید کاملا بی‌حرکت و ثابت بماند، معمولا ما از بیمار می‌خواهیم که نفس خود را حبس کند تا تصویر دقیق و با کیفیتی داشته باشیم.
هنگامی که به اندازه کافی عکسبرداری انجام شد، کاتتر خارج می‌شود. معمولا جراح برای جلوگیری از جمع شدن خون در بافت‌های اطراف (هماتوم) برای مدت معینی به رگ‌های بیمار فشار وارد می‌کند. پس از اتمام، جراح سوراخ ریز روی پوست را با بانداژ می‌پوشاند.
بهبودی بعد از آزمایش
پس از آنژیوگرافی مغزی، برای اینکه تحت نظر جراح باشید، چند ساعت در اتاق ریکاوری می‌مانید. پس از این مرحله، شما مرخص می‌شوید و می‌توانید به خانه بروید. ما به بیماران برای بهبودی بعد از جراحی، توصیه‌هایی می‌کنیم که بهتر است این موارد را به صورت کامل، منظم و دقیق رعایت کنند. در بیشتر مواقع می‌توانید بلافاصله پس از جراحی، به رژیم غذایی عادی خود ادامه دهید. این نکته مهم است که قبل از شروع مجدد فعالیت‌های عادی و روزمره دیگر، باید هشت تا ۱۲ ساعت پس از انجام این آزمایش استراحت کنید.
بر اساس گفته سایت کلیولند: بانوانی که نوزاد شیرخوار دارند، بهتر است ۲۴ ساعت پس از تزریق ماده حاجب از شیردهی به فرزند خودداری کنند.
نتایج آنژیوگرافی مغزی به چه معناست؟
پزشکان به دلایل مختلفی آنژیوگرافی مغزی انجام می‌دهند. بسته به دلیل انجام این آزمایش، نتایج متفاوتی به دست می‌آید. رادیولوژیست تصاویر حاصل از آزمایش را تجزیه و تحلیل می‌کند و گزارشی از یافته‌ها تهیه می‌کند و گزارش را برای جراحی که آنژیوگرافی را انجام داده، ارسال می‌کنند. جراح پس از بررسی گزارش نتایج را به شما اطلاع می‌دهد. ممکن است نیاز به یک معاینه بعدی یا تست‌های دیگر داشته باشید. به طور کلی، رنگ کنتراست که از رگ خونی خارج می‌شود ممکن است نشانه خونریزی باشد. شریان‌های باریک یا مسدود نیز نشان دهند مشکلاتی که در زیر نام می‌بریم هستند:
- رسوبات کلسترول (پلاک)
- وازواسپاسم (اسپاسم عروق مغزی)
- اختلالات ارثی
- لخته‌های خونی که باعث سکته می‌شوند
- رگ‌های خونی خارج از محل نیز نشانه دلایل زیر هستند:
- تومورهای مغزی
- خونریزی در جمجمه
- آنوریسم مغزی
- ناهنجاری‌های شریانی
چه زمانی باید با پزشکم تماس بگیرم؟
اگر هر یک از علائم زیر را بعد از عمل تجربه کردید، باید فوراً به پزشک خود اطلاع دهید. این علائم عبارتند از:
- ضعف یا بی‌حسی در عضلات صورت، بازوها یا پاها
- لکنت زبان
- مشکلات بینایی
- علائم عفونت در محل قرار دادن کاتتر، مانند گرما یا قرمزی بیش از حد یا تغییر رنگ
- سرگیجه
- درد قفسه سینه
- مشکل در نفس کشیدن
- بثورات پوستی
کلام پایانی
آنژیوگرافی مغز، به عنوان یکی از ابزارهای پیشرفته در تشخیص و درمان بیماری‌های عصبی، نقش بسیار مهمی در بهبود سلامت و کیفیت زندگی افراد دارد. این تکنیک تشخیصی، با تصویربرداری دقیق و تصویرسازی عصبی مغز، به پزشکان و متخصصان اطلاعاتی ارائه می‌دهد که در تشخیص و طراحی برنامه درمانی برای بیماران بسیار مفید است.
سوالات متداول
آنژیوگرافی مغزی معمولاً یک تا سه ساعت طول می‌کشد. ممکن است برای آماده‌سازی امتحان و مراقبت‌های بعد از عمل نیاز به زمان بیشتری داشته باشید.
دیدگاهتان را بنویسید