رزرو نوبت
گرفتگی ناگهانی و غیرارادی عضلات همراه با حالت عصبی هشداردهنده، در واقع نوعی بیماری با نام تشنج است. در این حالت بدن به صورت غیرارادی دچار انقباضات و نامنظمی حرکات می‌شود و سطح هوشیاری نیز پایین می‌آید. این دوره‌های کوتاه اما شدید می‌توانند برای بیمار و اطرافیان بسیار نگران‌کننده باشند. برخلاف تصور عمومی، تشنج فقط نشانه بیماری صرع نیست، بلکه می‌تواند دلایل بسیار دیگری نیز داشته باشد. به همین دلیل این مسئله اهمیت زیادی دارد که در صورت بروز علائم تشنج، بدانیم چگونه اقدام کنیم تا آسیب جدی به بدن وارد نشود. از آن‌جایی که تشخیص علت تشنج نیاز به بررسی‌های دقیق بالینی و تخصصی دارد، مراجعه به پزشک متخصص مغز و اعصاب اهمیت بالایی دارد. در این مقاله تمام روش‌های درمانی و همچنین علت‌های شایع بروز تشنج را بررسی کرده‌ایم و در نهایت بهترین پزشک متخصص برای درمان، به شما پیشنهاد کرده‌ایم.
تشنج چیست؟
تشنج حالتی است که در آن مغز به صورت ناگهانی دچار اختلال در فعالیت‌های الکتریکی می‌شود، اختلالی که نتیجه‌اش می‌تواند بی‌حرکتی کامل، پرش‌های شدید عضلانی، بیهوشی کوتاه مدت یا حتی تغییر در ادراک و رفتار باشد. وقتی سلول‌های عصبی به صورت غیرطبیعی و همزمان، تخلیه الکتریکی انجام می‌دهند، کنترل مغز بر عضلات و هوشیاری از بین می‌رود و بدن واکنش‌های غیرارادی نشان می‌دهد. این واکنش‌ها بسته به نوع تشنج، ممکن است فقط چند ثانیه طول بکشند یا چند دقیقه ادامه داشته باشند. گاهی فرد تنها برای چند لحظه به نقطه‌ای خیره می‌ماند یا پاسخ نمی‌دهد و گاهی هم دچار پرش‌های شدید در دست و پا می‌شود. عواملی مانند تب بالا، کاهش ناگهانی قند خون، ضربه به سر یا حتی اختلالات متابولیک نیز می‌توانند باعث بروز تشنج شوند. از آن‌جایی که تشنج می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل جدی در مغز باشد، نباید آن را ساده گرفت و باید تمام علائم مشکوک و انواع مختلف تشنج را به صورت کامل بررسی کرد.
انواع تشنج در کودکان و بزرگسالان
تشنج‌ها بسته به محل شروع در مغز و نحوه گسترش امواج غیر طبیعی عصبی، انواع مختلفی دارند. کودکان و نوجوانان نیز ممکن است به دلایل خاصی از جمله رشد غیر طبیعی مغز، کم‌خوابی یا حتی سابقه خانوادگی، دچار انواع تشنج شوند. شناخت دقیق انواع تشنج به والدین کمک می‌کند تا در مواقع لازم، تصمیم‌های سریع و درست بگیرند و از بروز خطرات احتمالی مانند افتادن یا آسیب فیزیکی جلوگیری کنند. بعضی از رایج‌ترین انواع تشنج در کودکان و بزرگسالان عبارت‌اند از:
تشنج کانونی (موضعی)
تشنج کانونی از یک نقطه خاص در مغز آغاز می‌شود و ممکن است به نواحی دیگر گسترش پیدا کند. این نوع تشنج با علائم خاصی مانند تغییر در احساس بویایی، طعم و یا بینایی شروع می‌شود. کودک ممکن است حرکات غیرعادی در یک قسمت از بدن مانند لرزش یک دست یا پا نشان دهد یا احساس غیرعادی در معده داشته باشد. در بعضی موارد کودک کاملا هوشیار است (تشنج کانونی ساده) و در موارد دیگر ممکن است نیمه‌هوشیار شده و رفتارهای تکراری مثل لب زدن، بلعیدن یا خیره‌شدن نشان دهد (تشنج کانونی پیچیده). این نوع تشنج گاهی با علائم بیماری‌های روانی اشتباه گرفته می‌شود. به همین دلیل لازم است تا تشنج کانونی در کودکان و نوجوانان به سرعت و با دقت بالا بررسی و تشخیص داده شود.
تشنج تونیک‌کلونیک (صرع بزرگ)
از شدیدترین انواع تشنج در کودکان و نوجوانان می‌توانیم به نوع تونیک‌کلونیک اشاره کنیم. این نوع تشنج با از دست دادن کامل هوشیاری همراه است. ابتدا عضلات کودک به‌طور ناگهانی سفت می‌شوند (مرحله تونیک) و سپس به لرزش‌های شدید و ریتمیک می‌افتند (مرحله کلونیک). در طول حمله ممکن است زبان کودک گاز گرفته شود، کنترل ادرار و مدفوع از بین برود یا تنفس دچار اختلال شود. تشنج تونیک‌کلونیک بین یک تا سه دقیقه طول می‌کشد و بعد از آن کودک گیج، خواب آلود یا بسیار خسته به نظر می‌رسد. تشنج در خواب نیز می‌تواند در قالب تونیک‌کلونیک بروز پیدا کند و والدین گاهی تنها با مشاهده علائم بعد از خواب متوجه بروز آن می‌شوند.
تشنج غایب (صرع کوچک)
تشنج غایب بیشتر در کودکان ۴ تا ۱۴ سال رخ می‌دهد و یکی از شایع‌ترین اشکال صرع در سنین پایین است. کودک به‌طور ناگهانی و برای چند ثانیه از محیط جدا می‌شود، به نقطه‌ای خیره می‌شود و هیچ واکنشی به اطراف نشان نمی‌دهد. این حمله بدون لرزش یا حرکات بدنی شدید است، اما می‌تواند با پلک زدن‌های سریع یا مکیدن لب همراه باشد. بسیاری از والدین در ابتدا این رفتار را به عنوان حواس‌پرتی تلقی می‌کنند و ممکن است مدت‌ها طول بکشد تا متوجه تشنج شوند. این نوع تشنج در مدرسه و هنگام فعالیت‌های روزمره بسیار مشکل‌ساز است و می‌تواند یادگیری کودک را مختل کند.
علائم تشنج در کودکان و بزرگسالان
تشنج یک اختلال عصبی است که می‌تواند افراد را در هر سنی، از نوزادی تا سالمندی، تحت تاثیر قرار دهد. هر چند علائم اصلی آن در کودکان و بزرگسالان شباهت‌هایی دارند، اما شدت، نحوه بروز و واکنش بدن به تشنج می‌تواند متفاوت باشد. در بزرگسالان نشانه‌ها واضح‌تر و شدیدتر هستند، در حالی که در کودکان بعضی از تشنج‌ها ممکن است تنها با خیره شدن یا حرکات جزئی بروز پیدا کنند. شناخت دقیق این علائم به تشخیص سریع‌تر، کنترل بهتر و جلوگیری از عوارض جدی‌تر کمک می‌کند. بعضی از رایج‌ترین علائم تشنج در کودکان و بزرگسالان عبارت‌اند از:
- حرکات غیرارادی شدید یا لرزش اندام‌ها
- سفتی ناگهانی عضلات
- خیره شدن طولانی‌مدت
- از دست دادن کامل یا جزئی هوشیاری
- قفل شدن بازوها، پاها یا کل بدن
- حرکات جهشی یا تکانه‌ای در دست‌ها، پاها یا سر
- افتادن ناگهانی به زمین
- سفید شدن چشم‌ها (فقط سفیدی دیده می‌شود)
- قرمز یا کبود شدن رنگ صورت
- تغییرات تنفس (نفس‌نفس زدن یا قطع لحظه‌ای تنفس)
- گیجی و منگی بعد از تشنج
- کاهش پاسخگویی به اطراف
- احساس خواب‌آلودگی یا بی‌حالی بعد از تشنج
- زخم یا کبودی روی زبان یا لب‌ها (بر اثر گاز گرفتن)
- از دست دادن کنترل ادرار یا مدفوع
- تغییرات حسی مانند دیدن نورهای چشمک‌زن، شنیدن صداهای غیرواقعی یا احساس بوهای عجیب
- احساس سوزش یا مورمور شدن قبل از تشنج (در بعضی از افراد به عنوان هاله شناخته می‌شود)
- خستگی شدید یا ضعف عضلانی بعد از تشنج
دلایل اصلی ایجاد تشنج
تشنج به دلیل فعالیت غیر طبیعی و ناگهانی الکتریکی در مغز ایجاد می‌شود و دلایل متعددی برای بروز آن وجود دارند. این عوامل می‌توانند از تب شدید در کودکان گرفته تا مشکلات جدی مغزی یا مصرف بعضی داروها متفاوت باشند. گاهی تشنج‌ها ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای مانند صرع هستند، ولی همیشه تشنج به معنای ابتلا به صرع نیست و ممکن است بنا به دلایل موقت یا عوامل خارجی هم رخ دهند. شناخت دقیق این علل و تفاوت‌های آن‌ها کمک می‌کند تا درمان به موقع و موثری صورت گیرد و از بروز عوارض جدی جلوگیری شود. بعضی از اصلی‌ترین دلایل ایجاد تشنج شامل موارد زیر هستند:
تشنج ناشی از تب
این نوع تشنج بیشتر در کودکان ۶ ماه تا ۵ سال دیده می‌شود و بعد از بالا رفتن ناگهانی دمای بدن رخ می‌دهد. زمان تشنج ناشی از تب کوتاه مدت است و با علائمی مانند لرزش شدید و سفتی عضلات همراه است. اگر تشنج بیشتر از ۱۰ دقیقه طول بکشد یا تکرار شود، نیاز به بررسی پزشکی دارد. به‌طور کلی تشنج ناشی از تب معمولا خطرناک نیست ولی باید جدی گرفته شود.
تشنج غیرصرعی
تشنج غیرصرعی به حملاتی گفته می‌شود که ناشی از اختلالات الکتریکی مغز نیستند، بلکه عوامل دیگری آن‌ها را به وجود می‌آورند. آسیب‌های مغزی، عفونت‌های مغزی و سیستمیک، تومورها، سکته‌های مغزی و اختلالات متابولیکی مانند کتواسیدوز دیابتی، از جمله علل شایع این نوع تشنج‌ها به شمار می‌روند. همچنین بیماری‌هایی مثل نارسایی کلیه یا بیماری سلیاک در کودکان می‌توانند عامل این تشنج‌ها باشند.
تشنج ناشی از دارو
بعضی از داروها ممکن است باعث بروز تشنج به عنوان عارضه جانبی شوند. داروهایی مانند ضد افسردگی‌ها (بوپروپیون، میرتازاپین)، محرک‌ها (کوکائین، مت‌آمفتامین)، برخی آنتی‌بیوتیک‌ها (مانند ایزونیازید) و مسکن‌هایی مثل ترامادول می‌توانند خطر تشنج را افزایش دهند. همچنین مصرف بیش از حد دارو، مسمومیت با الکل یا ترک ناگهانی داروهای خاص نیز می‌توانند موجب تشنج شدید شوند.
تشنج در بارداری
درست است که تشنج در دوران بارداری نادر است، اما در صورت بروز، می‌تواند عوارض جدی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد. شایع‌ترین علت آن پره‌اکلامپسی است که با فشار خون بالا و وجود پروتئین در ادرار مشخص می‌شود و می‌تواند منجر به اختلال در جریان خون مغز و در نهایت تشنج شود. علاوه بر این، مشکلات عروقی مانند خونریزی یا لخته شدن خون در مغز، عفونت‌های جدی مثل مننژیت یا انسفالیت، نارسایی کلیه که باعث تجمع سموم در بدن می‌شود و همچنین برخی اختلالات متابولیکی و بیماری‌های خود ایمنی می‌توانند باعث بروز تشنج در دوران بارداری شوند. تشخیص سریع و درمان به موقع این شرایط برای حفظ سلامت مادر و جنین بسیار اهمیت دارد.
حملات شبه تشنجی (PNES)
حملات شبه تشنجی که به حملات روانشناختی غیرصرعی هم معروف‌اند، ظاهرا مشابه تشنج‌های صرعی هستند اما ریشه آن‌ها مشکلات روانی مانند استرس، افسردگی یا اختلالات شخصیتی است. در این موارد فعالیت الکتریکی مغز طبیعی است و درمان‌های روانشناختی مانند درمان رفتاری‌شناختی بهترین گزینه به شمار می‌روند.
علل تشنج در جوانان
تشنج در جوانان، برخلاف تصور بسیاری از افراد، پدیده‌ای نادر یا محدود به بیماری صرع نیست، بلکه دلایل متنوعی می‌تواند در پس آن نهفته باشند. از تغییرات الکتریکی در مغز گرفته تا عوامل سبک زندگی و بیماری‌های زمینه‌ای، همگی می‌توانند جرقه‌ای برای آغاز یک تشنج باشند. مغز جوانان هم مثل دیگر گروه‌های سنی ممکن است در اثر اختلال در ارتباط میان نورون‌ها، دچار بی‌نظمی در سیگنال‌های عصبی شود. گاهی یک بی‌خوابی ساده، استرس شدید یا مصرف مواد محرک می‌تواند زمینه‌ساز این اختلال شود. از سوی دیگر، بیماری‌هایی مانند ام‌اس، تومورهای مغزی یا حتی تب بالا نیز از عوامل بروز تشنج هستند. شناخت این عوامل به پیشگیری و کنترل بهتر این وضعیت کمک بزرگی می‌کند. علل تشنج در جوانان شامل موارد زیر هستند:
- کمبود خواب
- ضربه به سر و خونریزی مغزی
- اختلال در رگ‌های خونی مغز
- بیماری‌های خودایمنی مانند ام‌اس و لوپوس
- تومور مغزی
- سکته مغزی
- مصرف مواد مخدر مانند آمفتامین و کوکائین
- زیاده‌روی در مصرف الکل یا ترک ناگهانی آن
- تب بالا (تشنج ناشی از تب)
- میگرن شدید
- عفونت‌های مغزی مانند مننژیت یا آنسفالیت
- بیماری‌های جدی مانند کووید-۱۹
- سدیم پایین خون (هیپوناترمی)
- مصرف بعضی از داروهای درمان افسردگی، درد یا ترک سیگار
- آسیب‌های مغزی فعال یا تازه، مانند ضربه یا سکته
- تغییرات ژنتیکی موثر بر عملکرد سلول‌های عصبی مغز
علل تشنج در نوزان و کودکان
مغز کودکان و نوزادان در حال رشد است. شبکه‌ای ظریف و پر تحرک از سلول‌های عصبی که به کوچک‌ترین اختلالات محیطی یا داخلی واکنش نشان می‌دهد. در این سنین، تشنج‌ها ممکن است ناگهانی، کوتاه و حتی برای والدین ترسناک باشند، اما همیشه به معنای وجود بیماری مزمن نیستند. عوامل زیادی می‌توانند زمینه‌ساز این اتفاق شوند؛ از تب‌های شدید گرفته تا مشکلات مادرزادی مغز یا حتی اختلالات متابولیکی نادر. گاهی هم علت، ساده‌تر از چیزی است که تصور می‌شود، مثل افت قند خون یا کمبود بعضی از املاح حیاتی که می‌توانند باعث بروز مشکل شوند. تشخیص به موقع و آگاهی والدین از این عوامل، کلید طلایی برای محافظت از سلامت مغز کودک است. علل تشنج در نوزادان و کودکان عبارت‌اند از:
- تب بالا و ناگهانی (مخصوصا در سنین پایین)
- اختلالات مادرزادی مغز
- ناهنجاری‌های ساختاری در مغز
- کاهش شدید قند خون (هیپوگلیسمی)
- اختلالات الکترولیتی مثل کمبود کلسیم یا سدیم
- بیماری‌های عفونی مانند مننژیت یا آنسفالیت
- ضربه مغزی ناشی از افتادن یا تصادف
- کمبود اکسیژن هنگام تولد (آسیفکسی نوزادی)
- خونریزی مغزی ناشی از زایمان دشوار یا زودرس
- اختلالات متابولیکی ارثی
- ژنتیک و سابقه خانوادگی تشنج یا صرع
- واکنش به بعضی از داروها یا واکسن‌ها
- مشکلات کبدی یا کلیوی پیشرفته
- انسفالوپاتی (آسیب کلی به عملکرد مغز)
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت بروز هرگونه تشنج، به خصوص اگر برای اولین بار اتفاق افتاده باشد، مراجعه به پزشک کاملا ضروری است. اگر مدت زمان تشنج بیشتر از پنج دقیقه طول بکشد، یا فرد بعد از پایان آن هوشیار نشود، دچار اختلال در تنفس، آسیب فیزیکی یا بی‌اختیاری ادرار شود، باید فورا به اورژانس اطلاع دهید. همچنین اگر فرد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، مشکلات قلبی یا بارداری باشد، خطر عوارض بیشتر می‌شوند. حتی تشنج‌های کوتاه‌مدت نیز ممکن است نشانه اختلالات عصبی یا متابولیکی پنهان باشند که نیاز به بررسی تخصصی دارند. تشخیص زودهنگام علت تشنج نقش مهمی در پیشگیری از تکرار و کاهش خطرات آن در آینده دارد.
راه‌های تشخیص تشنج
برای تشخیص دقیق تشنج، پزشک ابتدا سعی می‌کند بفهمد که آیا واقعا با تشنج سروکار داریم یا علائم ناشی از اختلالات دیگر هستند، زیرا گاهی بعضی از بیماری‌ها مانند میگرن شدید، حملات پنیک یا سنکوپ، علائمی شبیه به تشنج ایجاد می‌کنند. به همین دلیل، تشخیص افتراقی اهمیت زیادی دارد. در گام اول، پزشک با گرفتن شرح حال دقیق از بیمار یا اطرافیان او و بررسی علائم همراه، مسیر تشخیصی را آغاز می‌کند. سپس با استفاده از روش‌های تخصصی‌تر، فعالیت الکتریکی مغز، ساختار بافت مغزی، وضعیت متابولیک و عوامل زمینه‌ای بررسی می‌شوند تا نوع تشنج، محل بروز آن در مغز و علت احتمالی مشخص شود. اصلی‌ترین راه‌های تشخیص شامل موارد زیر هستند:
- معاینه عصبی: پزشک با بررسی قدرت عضلانی، هماهنگی حرکات، رفلکس‌ها و سطح هوشیاری، به دنبال نشانه‌هایی از اختلال در عملکرد مغز می‌گردد. این معاینه اولین گام برای تشخیص علت تشنج و رد سایر اختلالات عصبی است.
- الکتروانسفالوگرام (EEG): در این تست غیرتهاجمی، الکترودهایی روی سر قرار داده می‌شوند تا فعالیت الکتریکی مغز ثبت شود. EEG می‌تواند الگوهای غیرطبیعی را که نشانه‌ی صرع یا احتمال بروز تشنج هستند، مشخص کند. این تست همچنین برای تعیین محل شروع تشنج در مغز و بررسی اثربخشی داروهای ضد تشنج کاربرد دارد.
- آزمایش خون: با آزمایش خون می‌توان مشکلات متابولیکی، عفونت‌ها، عدم تعادل الکترولیت‌ها (مثل سدیم پایین) و اختلالات غدد درون‌ریز را که ممکن است زمینه‌ساز تشنج باشند، شناسایی کرد.
- پونکسیون کمری (لومبار پانکچر): در مواردی که احتمال عفونت مغز یا مننژیت وجود دارد، پزشک نمونه‌ای از مایع مغزی نخاعی را بررسی می‌کند. این روش برای افتراق بین تشنج و سایر اختلالات عصبی عفونی اهمیت دارد.
عوارض و خطرات احتمالی تشنج
عوارض تشنج می‌توانند طیف گسترده‌ای از مشکلات جسمی و روانی را شامل شوند و تاثیرات قابل توجهی بر زندگی فرد دارند. تشنج علاوه بر حمله ناگهانی و ایجاد ناهنجاری در فعالیت مغز، می‌تواند باعث آسیب‌های فیزیکی و اختلالات عملکردی شود که گاهی تا مدت‌ها بعد از حمله نیز ادامه دارند. شناخت این عوارض اهمیت زیادی دارند تا فرد و اطرافیانش بتوانند بهتر مراقبت کنند و در صورت نیاز به موقع به پزشک مراجعه کنند. بعضی از این عوارض عبارت‌اند از:
- آسیب فیزیکی: هنگام تشنج ممکن است فرد به زمین بخورد یا با اشیا برخورد کند و این امر می‌تواند باعث ایجاد جراحات، شکستگی یا ضربه مغزی شود.
- کاهش حافظه و تمرکز: تشنج‌های مکرر عملکرد مغزی را تحت تاثیر قرار داده و باعث اختلال در حافظه و تمرکز می‌شوند.
- کاهش کیفیت زندگی: تکرار تشنج‌ها و نگرانی از وقوع آن‌ها می‌تواند به اضطراب، افسردگی و محدودیت‌های اجتماعی منجر شود.
- خطر تشنج‌های شدیدتر: عدم درمان مناسب، احتمال بروز تشنج‌های طولانی یا شدیدتر را افزایش می‌دهد و این مشکلات خطرناک و حتی تهدید کننده زندگی هستند.
روش‌های درمان تشنج
درمان تشنج بستگی به نوع، شدت و علت بروز آن دارد و هدف اصلی، کنترل حملات تشنجی و بهبود کیفیت زندگی فرد است. اکثر پزشکان ترکیبی از روش‌های درمانی را استفاده می‌کنند تا بهترین نتیجه را برای بیمار رقم بزنند. بسته به شرایط بیمار، درمان ممکن است شامل دارودرمانی، جراحی تشنج، روش‌های تحریک عصبی یا حتی رژیم‌های خاص غذایی باشد. در ادامه، مهم‌ترین راه‌های درمان تشنج را بررسی می‌کنیم:
- دارو درمانی: داروهای ضدتشنج با هدف کاهش فعالیت الکتریکی غیرطبیعی مغز تجویز می‌شوند. انتخاب نوع دارو و دوز مناسب بر اساس نوع تشنج، سن بیمار و عوارض جانبی احتمالی انجام می‌شود. مصرف منظم دارو و پیگیری دقیق نقش مهمی در کنترل تشنج دارد.
- جراحی: در مواردی که تشنج‌ها به دارو پاسخ نمی‌دهند و محل شروع تشنج در مغز مشخص است، جراحی گزینه مناسبی است. انواع جراحی شامل برداشتن بخشی از مغز که کانون تشنج است (لوبکتومی) یا قطع ارتباط بین دو نیمکره مغز (کالوسکتومی) می‌شود.
- تحریک عصب واگ: این روش شامل کاشت دستگاهی زیر پوست قفسه سینه است که سیگنال‌های الکتریکی ملایمی به عصب واگ ارسال می‌کند. تحریک این عصب می‌تواند تعداد و شدت تشنج‌ها را در بیمارانی که دارو یا جراحی برایشان موثر نبوده است، کاهش دهد.
- رژیم غذایی کتوژنیک: رژیم کتوژنیک نوعی الگوی تغذیه‌ای با چربی بالا، کربوهیدرات بسیار پایین و پروتئین متوسط است که با ایجاد تغییر در متابولیسم مغز، می‌تواند به کاهش فعالیت‌های الکتریکی غیرطبیعی کمک کند. این رژیم در کودکان مبتلا به تشنج‌هایی که به دارو پاسخ نمی‌دهند، موثر واقع شده و به‌عنوان بخشی از درمان کمکی، تحت نظر پزشک متخصص مورد استفاده قرار می‌گیرد.
روش‌های پیشگیری از تشنج
پیشگیری از تشنج، مخصوصا برای افرادی که سابقه این مشکل را دارند یا در معرض خطر هستند، اهمیت زیادی دارد. با رعایت برخی نکات ساده و تغییر در سبک زندگی، می‌توان احتمال بروز حملات تشنج را کاهش داد و از عوارض ناشی از آن جلوگیری کرد. پیشگیری نه تنها به معنای کنترل بیماری است، بلکه به بهبود کیفیت زندگی و کاهش نگرانی‌های روزمره نیز کمک می‌کند. در ادامه مهم‌ترین روش‌های پیشگیری از تشنج را نام برده‌ایم:
- خواب کافی و منظم: کمبود خواب یکی از عوامل شایع تحریک تشنج است، پس داشتن برنامه خواب منظم بسیار اهمیت دارد و می‌تواند در پیشگیری از بروز تشنج موثر باشد.
- پرهیز از مصرف مواد مخدر و الکل: مصرف مواد محرک یا الکل می‌تواند فعالیت مغز را تحریک کرده و تشنج را تشدید کند.
- مدیریت استرس: استرس شدید و طولانی مدت می‌تواند احتمال حمله تشنج را افزایش دهد، بنابراین تکنیک‌های آرام‌سازی و مدیریت استرس برای پیشگیری از بروز این عارضه مفید عمل خواهند کرد.
- اجتناب از محرک‌های شخصی: بعضی از افراد ممکن است نسبت به نورهای چشمک‌زن، صداهای بلند یا بعضی مواد حساسیت داشته باشند. به همین دلیل شناسایی و اجتناب از این محرک‌ها کمک‌کننده است.
- مراقبت از سلامت عمومی: کنترل بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت، فشار خون و بیماری‌های خودایمنی می‌تواند در پیشگیری از تشنج نقش مهمی داشته باشد.
در مواجهه با فردی که دچار تشنج شد چه اقداماتی انجام دهیم؟
در مواجهه با فردی که دچار تشنج شده، مهم‌ترین کار این است که خونسردی خود را حفظ کرده تا بتوانید امنیت فرد را تامین کنید. بیشتر حملات تشنجی فقط چند دقیقه طول می‌کشند و نیاز به مداخله پزشکی فوری ندارند، اما اقدامات درست شما در همان لحظه می‌تواند از آسیب جدی به فرد جلوگیری کند و به او کمک کند تا راحت‌تر از این حالت عبور کند. اقدامات ضروری که باید هنگام تشنج انجام دهید، عبارت‌اند از:
- فرد را به آرامی روی زمین بخوابانید تا از افتادن یا آسیب بیشتر جلوگیری شود.
- اشیای خطرناک یا تیز را از اطراف فرد دور کنید تا در حین حرکات غیرارادی دچار جراحت نشود.
- چیزی زیر سر فرد بگذارید (مثل یک بالش یا لباس تا شده) تا سرش آسیب نبیند.
- لباس‌های تنگ اطراف گردن را شل کنید تا تنفس راحت‌تر شود.
- فرد را به پهلو بخوابانید تا اگر استفراغ کرد، مواد به ریه وارد نشوند و راه تنفس باز بماند.
- تا پایان حمله کنار فرد بمانید و او را آرام نگه دارید؛ بعد از تشنج ممکن است گیج یا مضطرب باشد.
- در صورت داشتن علائم غیرمعمول یا اولین بار بودن تشنج، با اورژانس تماس بگیرید.
کلام پایانی
درست است که تشنج می‌تواند تجربه‌ای ناگهانی و نگران‌کننده باشد، اما با آگاهی، درمان صحیح و مراقبت به موقع، به‌خوبی قابل کنترل است. شناخت راه‌های درمان، آشنایی با عوارض و پیشگیری موثر، می‌تواند مسیر زندگی فرد مبتلا را تغییر دهد و کیفیت زندگی او را بهبود بخشد. آنچه اهمیت دارد، اقدام زودهنگام و مراجعه به متخصصی است که با دانش و تجربه، بتواند بهترین راهکار را ارائه دهد. اگر به دنبال پزشکی متعهد، دقیق و خوش‌سابقه در زمینه بیماری‌های مغز و اعصاب هستید، دکتر ابوالحسن ارتیاعی، جراح و متخصص مغز و اعصاب می‌توانند همراهی مطمئن در مسیر درمان برای شما باشند. ایشان با سال‌ها تجربه موفق در درمان بیماری‌هایی همچون تشنج، صرع، سردردهای مزمن و اختلالات پیچیده عصبی، انتخابی حرفه‌ای برای کسانی هستند که به دنبال آرامش و اطمینان در روند درمان خود هستند.
خیر، لزوما داشتن تب و تشنج نمی‌تواند دلیل قطعی برای ابتلا به صرع باشد. برای تشخیص صرع بهتر است توسط متخصص ویزیت شوید.
تشنج، حتی در شکل‌های خفیف، نباید نادیده گرفته شود. اگر تشنج باعث از دست رفتن هوشیاری نشود، فرد به خود آسیبی نرساند و ناشی از مصرف داروهای خاص نباشد، به‌تنهایی خطر جدی ایجاد نمی‌کند. با این وجود، بررسی دقیق علت تشنج توسط پزشک متخصص ضروری است.
تشنج ناشی از فعالیت غیرطبیعی الکتریکی در مغز است، در حالی‌که حمله عصبی (حمله پانیک یا هیستریک) ریشه روانی دارد و بدون اختلال در فعالیت مغز رخ می‌دهد. علائم آن‌ها ممکن است شبیه باشند، اما علت و درمانشان متفاوت است.
دیدگاهتان را بنویسید