رزرو نوبت
تشنج زمانی اتفاق می‌افتد که فعالیت الکتریکی غیرعادی در مغز وجود داشته باشد. به تشنج‌هایی که در خواب رخ می‌دهد، تشنج‌های شبانه می‌گویند. تشنج‌های شبانه می‌توانند خواب را مختل کنند و باعث بی‌کیفیتی خواب و خواب آلودگی مفرط شوند. گاهی اوقات، افراد ممکن است در طول تشنج‌های شبانه آسیب ببینند یا حتی بمیرند. کسب اطلاعات بیشتر در مورد تشنج‌های شبانه، از جمله علائم، علل، درمان، و نحوه جلوگیری از آسیب در هنگام تشنج، می‌تواند به افراد کمک کند. برای آشنایی با این موارد تا آخر این مقاله، همراه ما باشید.
تشنج در خواب چیست؟
تشنج در خواب، تشنج‌هایی هستند که در هنگام خواب اتفاق می‌افتند. تشنج‌های شبانه، یک حالت نادر و غیرعادی است که در آن فرد در طول خواب دچار می‌شود. این حالت ممکن است به صورت کوتاه و گذرا باشد یا به مدت طولانی‌تر ادامه یابد. این مشکل می‌تواند به همراه حرکات بدنی نادرست، صداهای نامناسب، تعریق، تنفس نامنظم و حتی بیدار شدن ناگهانی همراه باشد.
انواع تشنج در خواب
انواع مختلفی از تشنج‌ها با علل و نشانه‌های مختلف وجود دارد. کودکان و بزرگسالان نیز می‌توانند تشنج‌های مرتبط با خواب را تجربه کنند. تشنج‌های مرتبط با خواب در طول خواب اتفاق نمی‌افتند، اما اغلب در زمان خواب هستند. له صورت کلی مدل‌های مختلف تشنج در خواب عبارت‌اند از:
- تشنج قبل خواب: در این نوع تشنج، فرد در زمانی که قصد خوابیدن دارد یا در مرحله خوابیدن قرار دارد، تشنج می‌کند. این حالت معمولاً با حرکات بدنی، صداها و تغییرات در الگوی تنفسی همراه است.
- تشنج زمان بیدار شدن: در این حالت، فرد در میان خواب بیدار می‌شود و تشنج می‌کند. این وضعیت شامل تکان خوردن بدن، لرزش‌های عضلانی و حتی تعریق می‌شود.
- تشنج خواب نوکتورنال: این نوع تشنج در زمان خواب عمیق و در مرحله REM (Rapid Eye Movement) رخ می‌دهد. این نوع تشنج معمولاً با لرزش بدن، صدا و بیدار شدن ناگهانی همراه است.
- تشنج خواب مزمن: در این حالت، فرد به طور مکرر و مداوم در طول خواب تشنج می‌کند. این ممکن است باعث بیدار شدن مکرر و اختلال در کیفیت خواب شود.
انواع تشنج صرع در خواب
انواع صرع مرتبط با تشنج‌های شبانه عبارتند از:
- صرع میوکلونیک نوجوانان
- تشنج تونیک-کلونیک پس از بیدار شدن از خواب
- رولاندیک خوش خیم (صرع خوش خیم دوران کودکی)
- شوک‌های صرع در زمان خواب
- سندرم Landau-Kleffner
- تشنج‌های لوب فرونتال (صرع لوب فرونتال)
شایع‌ترین زمان تشنج و مراحل خواب
اعتقاد بر این است که تشنج خواب با تغییر در فعالیت الکتریکی مغز در مراحل خاصی از خواب و بیداری ایجاد می‌شود. تشنج‌های شبانه اغلب در اوایل صبح حوالی ساعت ۵ صبح تا ۶ صبح رخ می‌دهد. برخی از انواع صرع، مانند اسپاسم نوزادان، تا مدت کوتاهی پس از بیدار شدن، باعث تشنج شوند. خواب به مراحلی به نام خواب حرکت سریع چشم (REM) و خواب غیر REM تقسیم می‌شود. خواب غیر REM به سه مرحله به نام‌های N۱، N۲ و N۳ تقسیم می‌شود. احتمال بروز تشنج در هر مرحله متفاوت است.
عوارض
تشنج‌های شبانه همراه با عوارضی است که در ادامه توضیح می‌دهیم:
- حین تشنج در خواب، فرد ممکن است حرکات بدنی نادرست و نامنظم داشته باشد که می‌تواند منجر به آسیب دیدگی شود، مانند ضربه به دیوار یا سقوط از تخت.
- تشنج شبانه می‌تواند باعث اختلال در الگوی خواب و کاهش کیفیت آن شود. فرد ممکن است به طور مکرر بیدار شود و نتواند خواب عمیق و آرام را تجربه کند.
- تشنج در خواب می‌تواند باعث افزایش خستگی و خواب آلودگی در طول روز شود. این حالت ممکن است به دلیل خسارت ناشی از تشنج و نقص در کیفیت خواب باشد.
- برخی افراد ممکن است پس از تجربه تشنج در خواب احساس ناراحتی، اضطراب یا افسردگی کنند. این اختلالات روانشناختی ممکن است به دلیل تجربه حملات تشنجی ترسناک و نگرانی در مورد تکرار آن‌ها باشد.
- در صورتی که تشنج در خواب تکرار شود و عوارض جانبی جدی داشته باشد، فرد ممکن است محدودیت‌هایی در فعالیت‌های روزمره خود را تجربه کند و در برخی موارد نیاز به نظارت و کمک دیگران داشته باشد.
علائم
تشنج‌های شبانه اغلب مورد توجه قرار نمی‌گیرند، زیرا هنگام وقوع، بیمار در خواب است. با این حال، علائمی وجود دارد که ممکن است نشان دهد بیمار این تشنج‌ها را تجربه می‌کند، این نشانه‌ها عبارت‌اند از:
- از دست دادن کنترل ادرار
- گاز گرفتن زبان
- مشکل در تمرکز
- بیدار شدن ناگهانی به دلیل نامعلومی
- احساس خواب آلودگی
- افزایش تشنج در طول روز که ناشی از کمبود خواب است
- حرکت غیرارادی ماهیچه مرتبط با تشنج می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- سفت شدن بازوها
- سفت شدن پاها
- تکان و لرزش تند بدن
علل و عوامل خطر
علت تشنج اغلب ناشناخته است. با این حال، شرایط تشنج خاصی است که احتمال تشنج‌های شبانه افزایش می‌دهد، این دلایل عبارت‌اند از:
- صرع میوکلونیک نوجوانان
- تونیک کلونیک
- رولاندیک خوش خیم
- سندرم Landau-Kleffner
- صرع لوب فرونتال
- رشد غیر معمول مغز
- سکته
- آسیب جدی به سر
- تومور مغزی
- عفونت مغزی (مننژیت یا انسفالیت)
- کاهش اکسیژن به مغز
تشخیص تشنج در خواب
مفیدترین راه برای تشخیص نوع تشنج، نوار مغزی (EEG) است. این فعالیت الکتریکی در مغز را ثبت می‌کند. EEG می‌تواند سیگنال‌های غیر معمول یا امواج را در الگوهای فعالیت الکتریکی ثبت کند. انواع مختلف تشنج را می‌توان با این الگوها شناسایی کرد.
هنگامی که یک بیمار، تشنج‌های شبانه را تجربه می‌کند، اغلب برای تشخیص این بیماری به مطالعه خواب نیاز است. مطالعه خواب بیمار را ملزم می‌کند که یک شب در بیمارستان بماند، جایی که بتوان فعالیت مغز او را در طول خواب تحت نظر داشت.
ممکن است از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) و توموگرافی کامپیوتری (CT) برای بررسی محل وقوع تشنج در مغز استفاده شود. اسکن‌ها می‌توانند بافت اسکار، تومورها یا مشکلات ساختاری در مغز را نشان دهند.
درمان تشنج در خواب
برای بسیاری از بیماران، درمان صحیح می‌تواند تشنج را کاهش دهد یا از آن جلوگیری کند. درمان تشنج بر اساس مواردی که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم تعیین می‌شود.
- نوع تشنج
- هر گونه شرایط زمینه‌ای
- هر چند وقت یکبار تشنج اتفاق می‌افتد
- تشنج‌ها چقدر شدید هستند
- سن بیمار
- سلامت کلی بیمار
- سابقه پزشکی بیمار
داروها
داروهای ضد تشنج (یا ضد صرع) می‌توانند بسیار مفید باشند. پزشک برای یافتن بهترین درمان عوارض جانبی را زیر نظر خواهد گرفت.
جراحی
اگر دارو نتواند تشنج را کنترل کند، جراحی ممکن است یک گزینه مناسب باشد. گاهی اوقات یک محرک عصب واگ (VNS) کاشته می‌شود و همراه با داروهای ضد صرع برای کاهش تشنج استفاده می‌شود. VNS ابزاری است که زیر پوست قفسه سینه قرار می‌گیرد؛ انرژی الکتریکی را از طریق عصب واگ به گردن تا مغز می‌فرستد.
اصلاح سبک زندگی
ممکن است از برخی تغییرات سبک زندگی نیز برای درمان استفاده شوند که عبارت‌اند از:
- رژیم کتوژنیک
- خواب زیاد
- اجتناب از برخی محرک ها، مانند کمبود خواب
روش‌های درمانی دیگر
ممکن است روش‌های درمانی دیگری مانند روش‌های رفلکسولوژی، تکنیک‌های تنفسی، تمرینات روان‌درمانی و تکنیک‌های مدیتیشن و آرامش نیز مورد استفاده قرار گیرند. این روش‌ها می‌توانند به کاهش استرس و بهبود کیفیت خواب کمک کنند.
کلام پایانی
تشنج در خواب، یک وضعیت قابل توجه و مزاحم است که می‌تواند بر کیفیت خواب و زندگی روزمره تاثیر منفی بگذارد. این حالت ممکن است با عوارضی مانند: خطر آسیب، اختلال در کیفیت خواب و افزایش خستگی همراه باشد. با اتخاذ تغییرات رفتاری، مانند تغییر عادات خواب و محیط خواب و در صورت لزوم، استفاده از داروها و روش‌های درمانی مناسب، می‌توان این مشکل را کنترل کرده و آن را درمان کرد. همچنین، مشورت با پزشک متخصص در این زمینه می‌تواند راهنمایی صحیحی برای درمان تشنج در خواب ارائه دهد. با مراقبت و درمان مناسب، افراد مبتلا به این حالت قادرند بهبود یافته و کیفیت خواب و زندگی روزمره خود را بهبود بخشند.
سوالات متداول
در اکثر موارد، تشنج شبانه خطرناک نیست و عوارض جدی ندارد. اما در برخی موارد نادر، ممکن است باعث آسیب یا صدمه شود.
بله، در صورت لزوم، پزشک ممکن است داروهای ضدتشنج یا داروهای ضداضطراب را تجویز کند. این داروها می‌توانند کمک کننده در کاهش تعداد و شدت تشنج‌ها باشند.
