رزرو نوبت
سردرد یک بیماری رایج است که اکثر افراد در مقطعی از زندگی خود آن را تجربه می‌کنند. این درد، در ناحیه سر، گردن و پیشانی بروز پیدا می‌کند. در این مقاله به انواع سردرد می‌پردازیم. همچنین علل، علائم، تشخیص و روش‌های درمانی آن را بررسی می‌کنیم.
انواع سردرد
در واقع، انواع مختلفی از سردرد وجود دارد که ممکن است بارها اسم آن‌ها را شنیده باشید. هر فرد ممکن است در طول زندگی یکی از انواع سردرد را تجربه کند. این سردردها از میگرن گرفته تا سردردهای تنشی و… در دو دسته‌بندی سردردهای اولیه و ثانویه تقسیم‌بندی می‌شوند که عبارتند از:
سردردهای اولیه
در تقسیم بندی سردردهای اولیه انواع مختلفی از سردرد وجود دارد که هر کدام از آن‌ها علائم و علت مخصوص به خود را دارند. این سردردها عبارتند از:
- سردرد تنشی
- میگرن
- خوشه‌ای
- نورالژی عصب سه‌قلو
سردرد تنشی
سردردهای تنشی با فشار ثابت یا احساس سفت شدن در هر دو طرف سر مشخص می‌شوند. این سردردها شایع‌ترین شکل سردرد هستند که اغلب با استرس و کمبود خواب شدید می‌شوند.
میگرن
میگرن به صورت درد ضربان دار متوسط تا شدید، معمولاً در یک طرف سر ظاهر می‌شود. علائم آن عبارتند از تهوع، استفراغ و حساسیت به نور و صدا، که گاهی اوقات با اختلالات بینایی همراه است.
همچنین درمورد تفاوت میگرن و تومور مغزی نیز بخوانید!
سردردهای خوشه‌ای
این نوع سر دردهای خوشه‌ای شامل درد شدید، سوزش و سوراخ کردن اطراف یا پشت یک چشم یا در یک طرف صورت است. علائم عبارتند از تورم، قرمزی، گرگرفتگی و تعریق در سمت آسیب دیده، همراه با احتقان بینی و پارگی است.
نورالژی عصب سه‌قلو
نورالژی عصب سه قلو شامل سردردهای خوشه‌ای است و با درد شدید در داخل یا اطراف چشم در یک طرف صورت همراه با نشانه‌های دیگر مانند: قرمزی چشم، آبریزش چشم (اشک)، افتادگی پلک و آبریزش بینی مشخص می‌شود.
در مورد دردهای نورپاتیک نیز بخوانید!
سردردهای ثانویه
دسته‌بندی دیگر سردردها، سردردهای ثانویه هستند که مانند سردردهای اولیه، به زیر مجموعه‌های دیگری تقسیم‌بندی می‌شوند. این سردردها عبارتند از:
- سردرد ناشی مصرف بیش از حد دارو
- ناشی از فشار خون بالا
- سردرد پس از سانحه
- سردرد نخاعی
سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو
استفاده بیش از حد و مکرر از مسکن‌ها، خود نیز می‌تواند یکی از دلایل بروز سردرد باشد. استفاده بی‌رویه و غیر اصولی از داروها به صورت سرخود و بدون تجویز پزشک، منجر به این نوع سردرد می‌شود که اغلب شبیه سردردهای تنشی یا میگرنی است.
سردرد فشار خون بالا
یکی از دلایل بروز سردرد، فشار خون بالا است. بنابراین، این سردردها زمانی اتفاق می‌افتند که فشار خون به سطوح خطرناکی می‌رسند و با درد شدید و مداوم در ناحیه سر مشخص می‌شوند.
سردرد پس از سانحه
این نوع از سردردها که پس از ضربه به سر ظاهر می‌شوند، اغلب شبیه میگرن یا سردردهای تنشی هستند و می‌توانند برای مدتی پس از ضربه باقی بمانند.
سردرد نخاعی
سردرد نخاعی معمولاً ناشی از فشار کم مایع مغزی نخاعی، به دلیل پونکسیون کمری است. این نوع سردرد در حالت ایستاده بدتر می‌شود و در حالت دراز کشیده بهبود می‌یابد.
سایر انواع سردرد
به جز دو دسته کلی سردرد که در بالا به آن‌ها پرداختیم، چند نوع سردرد دیگر وجود دارد که هرکدام شدت، علائم و دلیل متفاوتی دارند. این دسته‌بندی دقیق سردردها به درک انواع سردردهای خاص و محرک‌های آن‌ها کمک می‌کند، که برای تشخیص و درمان موثر بسیار مهم است. این دسته از سردردها عبارتند از:
- همی کرانیا کانتینوا: درد متوسط مداوم در یک طرف سر که حداقل سه ماه طول می‌کشد، اغلب با علائمی مانند اشک ریختن یا قرمزی چشم و احتقان بینی همراه است.
- سردرد برش یخ: سردردهای چاقویی اولیه یا سردرد برش یخ با دردهای خنجری مختصر و شدید که فقط چند ثانیه طول می‌کشد، مشخص می‌شوند.
- سردرد رعد و برق: شدت سردردهای صاعقه‌ای یا به اختصار TCH، در عرض یک دقیقه به اوج خود می‌رسد و می‌تواند نشان دهنده بیماری‌های زمینه‌ای جدی مانند پارگی شریانی یا سکته مغزی باشد.
- آلرژی یا سردرد سینوسی: اغلب با واکنش‌های آلرژیک همراه است، این سردردها در اطراف ناحیه سینوس و جلوی سر متمرکز می‌شوند.
- سردرد هورمونی: این سردردها با نوسانات هورمونی مرتبط هستند و معمولاً در حوالی قاعدگی یا در زمان تخمک‌گذاری رخ می‌دهند.
- سردرد کافئینی: ناشی از مصرف بیش از حد کافئین یا ترک ناگهانی، به ویژه در افراد مستعد میگرن.
- سردرد ناشی از فعالیت شدید: این سردردها که به سرعت پس از فعالیت بدنی شدید ظاهر می‌شوند، به صورت درد ضربان دار در دو طرف سر ظاهر می‌شوند.
علل انواع سردرد
به صورت کلی، انواع سردردها، دلایل مختلفی دارند و هر نوع سردرد مربوط به شرایط و دلیل‌های مخصوص خود است. سردردهای مختلف همراه با علائم و نشانه‌های متفاوت بروز پیدا می‌کنند. علت‌های مختلف سردرد عبارتند از:
- محرک‌های سبک زندگی و محیطی
- شرایط پزشکی
- علل ثانویه
محرک‌های سبک زندگی و محیطی
مصرف بیش از حد کافئین می‌تواند منجر به سردرد شود و قطع ناگهانی آن ممکن است باعث سردردهای میگرنی شود. درمان آن معمولاً شامل کاهش مصرف کافئین برای کاهش خطر سردرد است. مصرف کم مایعات می‌تواند باعث سردردهای کم آبی شود که از طریق هیدراتاسیون منظم قابل پیشگیری است. برخی غذاها و زمان وعده‌های غذایی می‌توانند به طور قابل توجهی بر روی سردرد تأثیر بگذارند. شناسایی و اجتناب از محرک‌های غذایی خاص بسیار مهم است. استرس جسمی و عاطفی هر دو عامل ایجاد سردرد تنشی هستند. وضعیت نامناسب بدن می‌تواند منجر به تنش در گردن و شانه‌ها شود و در نهایت منجر به سردرد شود. همچنین، هوای خیلی گرم و قرار گرفتن در معرض صداهای بلند می‌توانند باعث سردرد در برخی افراد شوند.
شرایط پزشکی
التهاب در سینوس‌ها می‌تواند منجر به سردردهای سینوسی شود که با درد در اطراف پیشانی و گونه‌ها مشخص می‌شود. تغییرات در سطح هورمون‌ها، مانند دوران قاعدگی یا تخمک گذاری، می‌تواند باعث سردرد هورمونی شود. همچنین، فشار خون بالا باعث سردرد می‌شود که معمولاً به صورت درد مداوم ظاهر می‌شود. عفونت‌های مختلف، از جمله عفونت‌های گوش، بینی و گلو، منجر به علائم سردرد می‌شوند. مشکلات بینایی نیز می‌توانند چشم‌ها را تحت فشار قرار دهند و منجر به سردرد شوند، به‌ویژه در افرادی که نیاز به عینک دارند، اما از آن استفاده نمی‌کنند.
علل ثانویه
استفاده مکرر از داروهای مسکن می‌توانند منجر به سردردهای بازگشتی شوند که شبیه میگرن یا سردردهای تنشی هستند. سردردهای پس از سانحه به دنبال یک ضربه به سر اتفاق می‌افتند و می‌توانند برای مدتی باقی بمانند. شرایطی مانند آرتریت گیجگاهی، که شامل التهاب رگ‌های پوست سر می‌شوند، نیز می‌توانند باعث سردردهای شدید شوند. مشکلات مربوط به سیستم عصبی می‌توانند منجر به انواع مختلف سردرد، از جمله سردردهای مرتبط با شرایط جدی مانند مننژیت یا تومورهای مغزی شوند.
نکته: افزایش ناگهانی سردرد، به ویژه هنگامی که با علائمی مانند: ضعف، از دست دادن بینایی، مشکل در صحبت کردن، تب، تهوع یا استفراغ همراه باشد، نیاز به درمان فوری پزشکی دارد.
علائم انواع سردرد
همانطور که در بالا توضیح دادیم، انواع مختلفی از سردرد وجود دارد. این دردها ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شوند و هرکدام از این سردردها علائم خاصی را به همراه خواهند داشت. انواع مختلف سردرد، علائم مختلفی دارند که بر اساس تقسیم‌بندی‌هایی که در بالا ذکر کردیم به آن‌ها خواهیم پرداخت. نشانه‌های سردردهای مختلف عبارتند از:
- سردردهای اولیه
- سردردهای ثانویه
- سایر سردردها
سردردهای اولیه
علائم سردردهای تنشی شامل، احساس خستگی و درد در سراسر سر، حساسیت در اطراف گردن، پیشانی، پوست سر یا عضلات شانه می‌شود. نشانه‌های میگرن نیز شامل، درد شدید ضربان دار در یک طرف سر و حساسیت به نور و صدا، حالت تهوع و استفراغ، اختلالات بینایی (هاله بینی) قبل از سردرد و شدید شدن علائم با فعالیت بدنی است.
سردردهای خوشه‌ای نیز علائمی مانند: درد شدید، سوزش اطراف یا پشت چشم یا در یک طرف صورت، همراه با قرمزی، تورم، و تعریق در سمت آسیب دیده دارد. نشانه‌های سر درد نورالژی عصب سه‌قلو معمولا با درد شدید در اطراف چشم در یک طرف صورت، قرمزی و اشک چشم، افتادگی پلک و آبریزش بینی همراه است.
سردردهای ثانویه
علائم سردردهای ثانویه، احساس خستگی و فشار یا درد شدید شبیه میگرن، بیشتر بر اثر مصرف غیر اصولی یا بیش از حد دارو بروز پیدا می‌کند و نشانه‌های سردردهای پس از سانحه بعد از ضربه به سر ایجاد می‌شود. این نشانه‌ها شبیه سردردهای تنشی یا دوره‌های میگرن هستند.
سایر سردردها
نشانه‌های سردرد همی کرانیا کانتینوا شامل: درد متوسط و مداوم در یک طرف سر برای حداقل سه ماه، همراه با ریزش اشک یا قرمزی چشم، احتقان بینی و سایر علائم اتونوم است. علائم سردرد خنجری، مانند اسم آن است و شامل دردهای خنجری خفیف و شدید که فقط چند ثانیه طول می‌کشند، می‌شود.
سردرد شدید که در عرض یک دقیقه به اوج خود می‌رسد از نشانه‌های سردردهای رعد و برقی است و در سردردهای سینوسی، درد عمدتاً در ناحیه سینوس و جلوی سر به وجود می‌آید. دیگر علائم این سردردها، سردرد ناگهانی، سردرد شدید، تب، تنگی نفس، گردن درد یا بثورات پوستی که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد، هستند.
پیشگیری از انواع سردرد
برای پیشگیری از انواع سردرد ۶ تا ۸ ساعت خواب در شب و یک برنامه خواب مشخص داشته باشید. ، کم آبی ممکن است باعث سردرد شود، بنابراین در طول روز حدود هشت لیوان آب بنوشید تا از کم آبی بدن جلوگیری کنید. وعده‌های غذایی منظم حاوی پروتئین، میوه، سبزیجات و کربوهیدرات بخورید. از مصرف بیش از حد قندها و غذاهای فرآوری شده خودداری کنید، زیرا قند خون پایین می‌تواند باعث سردرد شود.
۳ تا ۵ بار در هفته به مدت حداقل ۳۰ دقیقه به فعالیت بدنی بپردازید. توجه داشته باشید که ورزش بیش از حد یا انواع خاصی از ورزش ممکن است باعث سردرد شود. مصرف کافئین را کاهش دهید، زیرا ترک آن ممکن است باعث سردرد شود. از یوگا، مدیتیشن یا تنفس عمیق، برای کمک به کاهش سردرد استفاده کنید. همچنین از محرک‌های محیطی مانند نورهای شدید یا لامپهای چشمک زن و بوهای شدید دوری کنید. برای جلوگیری از سردرد در بیرون از منزل از عینک آفتابی استفاده کنید.
تشخیص انواع سردرد
به صورت کلی تشخیص انواع سردرد به علت اصلی بروز آن بستگی دارد. مراحل تشخیص عبارتند از:
ارزیابی اولیه
گام اولیه در تشخیص سردرد شامل بحث مفصل در مورد سابقه پزشکی و سردرد بیمار، تمرکز بر محرک‌ها و علائم است.
ثبت اطلاعات و پیگیری
معمولاً به بیماران توصیه می‌شود که یک دفترچه یادداشت داشته باشند که دفعات، شدت، مدت زمان و علائم هر سردرد را یادداشت کنند. این کار به شناسایی علائم و محرک‌ها کمک می‌کند.
معاینه فیزیکی و عصبی
معاینه فیزیکی همراه با ارزیابی عصبی، برای بررسی علائم و نشانه‌های شرایط زمینه‌ای که ممکن است باعث سردرد شود انجام می‌شود.
در مورد دردهای عصبی نیز بخوانید!
تصویربرداری تشخیصی
پزشک، در مواردی که مشکوک به سردرد ثانویه است، آزمایش‌های تصویربرداری مانند سی‌تی اسکن یا MRI برای بررسی علل زمینه‌ای مانند تومورهای مغزی یا ناهنجاری‌های ساختاری توصیه می‌کند. این ابزارها برای تایید تشخیص و رد کردن شرایط جدی ضروری هستند.
تست‌های تشخیصی اضافی برای انواع سردرد
آزمایشات بیشتر برای تشخیص سردرد، شامل موارد زیرمی‌شوند :
- آزمایش خون و ادرار برای بررسی عفونت‌ها یا مواردی که می‌توانند باعث سردرد شوند.
- تجزیه و تحلیل مایع مغزی نخاعی برای تشخیص عفونت یا خونریزی در اطراف مغز و نخاع.
- تصویربرداری تشخیصی برای ارائه تصاویر دقیق از ساختارهای مغز، کمک به شناسایی یا رد علت‌های خاص.
درمان انواع سردرد
گزینه‌های درمانی برای سردردهای تنشی شامل داروهایی مانند: آسپرین، ایبوپروفن یا استامینوفن هستند. برای موارد مزمن، داروهایی مانند داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای توصیه می‌شوند. درمان‌های جایگزین مانند درمان شناختی رفتاری، بیوفیدبک، ماساژ درمانی و طب سوزنی نیز موثر هستند.
تکنیک‌های مدیریت و درمان میگرن نیز شامل استراحت در اتاقی ساکت و تاریک، استفاده از کمپرس سرد یا گرم و ماساژ است. مقادیر کم کافئین ممکن است به کاهش علائم کمک کند. داروهایی مختلف مانند ایبوپروفن و آسپرین از جمله داروها برای این نوع سردرد هستند.
درمان‌های موثر برای سردردهای خوشه‌ای شامل اکسیژن درمانی، تزریق سوماتریپتان، وراپامیل خوراکی، استروئیدها، ملاتونین و لیتیوم است. روش‌های توصیه شده برای درمان سردرد سینوسی شامل استراحت، نوشیدن آب، مسکن‌ها، داروهای ضد احتقان بینی و آنتی بیوتیک‌ها در صورت وجود عفونت است.
هنگامی که به دلیل فعالیت زیاد دچار سردرد می‌شوید: این سردردها را می‌توان با مسکن‌ها، بتا بلوکرها و ایندومتاسین کنترل کرد. برای سردرهایی که بر اثر مصرف بیش از حد دارو ایجاد می‌شوند، ازمصرف بی رویه دارو جلوگیری کنید. ایجاد برنامه خواب و ورزش منظم می‌تواند به طور قابل توجهی دفعات و شدت سردرد را کاهش دهد. حفظ یک رژیم غذایی سالم و هیدراته ماندن بسیار مهم است. استفاده از تقویم سردرد برای شناسایی محرک‌ها نیز می‌تواند مفید باشد. همچنین، تکنیک‌هایی مانند بیوفیدبک می‌توانند در کنترل سردردهای مرتبط با استرس موثر باشند.
سردردهای قاعدگی را می‌توان با درمان‌های مشابه میگرن، از جمله درمان هورمونی و برنامه‌های جایگزین خوراکی برای کنترل بارداری کنترل کرد. معمولاً برای سردردهای ناشی از ضربه یا آسیب به سر از مسکن استفاده می‌شود.
کلام پایانی
در این مقاله، انواع، علل، علائم و طیف وسیعی از گزینه‌های درمانی موجود برای سردرد را بررسی کردیم. از سردردهای اولیه مانند: سردردهای تنشی، میگرن و سردردهای خوشه‌ای گرفته تا سردردهای ثانویه ناشی از سایر شرایط پزشکی، را از نظر، علل، علائم و راه‌های درمان توضیح دادیم.
دیدگاهتان را بنویسید