رزرو نوبت
اگر در CT اسکن اخیر شما تشخیص کیست مغزی کلوئیدی داده شده است، نگران نباشید. این کیست‌ها جزو تومورهای مغزی نیستند. کیست‌های کلوئیدی مغزی شامل مایعی پروتئینی در بطن سوم مغز هستند که با جراحی‌های ساده قابل برداشتن هستند. هرچند این کیست‌ها خوش‌خیم و غیرسرطانی هستند، اما می‌توانند عوارضی نیز داشته باشند. از آنجا که به طور مستقیم به بافت مغز تعلق ندارند، می‌توانند به بافت‌های اطراف فشار وارد کنند. در این مقاله، به بررسی ماهیت این کیست‌ها، نشانه‌ها، عوارض و روش‌های درمان آن‌ها خواهیم پرداخت.
کیست مغزی کلوئیدی چیست؟
در علم نوروآناتومی، زمانی که مایع نخاعی، خون، سلول‌های زنده خونی یا سلول‌های سرطانی در یک پوشش قرار می‌گیرند، کیست تشکیل می‌شود. این مواد در بافت گیر می‌افتند یا به صورت اضافات کیست را ایجاد می‌کنند. اگر این کیست‌ها در بطن سوم مغز، درون لایه‌ای غشایی به نام بافت اپیتلیال تشکیل شوند، به آن‌ها کیست کلوئیدی می‌گویند. این کیست‌ها عمدتاً در بطن سوم شکل می‌گیرند، جایی که مایع نخاعی به مغز می‌رسد. زمانی که مقدار مایع مغزی نخاعی افزایش می‌یابد، کیست کلوئیدی به وجود می‌آید. البته برخی گزارش‌ها نشان می‌دهند که این نوع کیست‌ها در لوب پیشانی و مخچه نیز شناسایی شده‌اند.
اگرچه کیست‌های کلوئیدی بر اساس دسته‌بندی علوم مغز و اعصاب سرطان یا تومور نیستند، اما به دلیل محل تشکیل آن‌ها، در دسته تومورهای اولیه قرار می‌گیرند. تومورهای اولیه مغزی دقیقاً در مغز و اغلب در ناحیه هیپوفیز تشکیل می‌شوند. بنا بر آمار سازمان بهداشت جهانی، دو درصد از تومورهای اولیه مغزی را کیست‌های خوش‌خیم و غیر سرطانی کلوئیدی تشکیل می‌دهند.
دلایل ابتلا به کیست مغزی کلوئیدی
کیست کلوئیدی اتفاق نادری است. تا آنجا که آمار نشان می‌دهد از هر یک میلیون نفر تنها سه نفر به کیست مغزی کلوئیدی دچار می‌شوند. علت دقیق تشکیل این کلوئیدهای کیستی به طور دقیق مشخص نیست. محققان بر این باورند که با رشد جنین کیست‌ها در سیستم عصبی مرکزی به وجود آمده و رشد می‌کنند. از طرف مقابل با غربالگری هم حضور کیست مشخص نمی‌شود. همچنین برای کیست مغزی کلوئیدی علت محیطی یا ارثی نیز شناسایی نشده است. دیگر علت‌های مورد بحث و بررسی برای تشکیل کیست کلوئیدی بقایای اپیتلیوم تنفسی، کیست اپاندیمی از دیانسفالون و داخل شدن اپیتلیوم عصبی به بطن جانبی هستند.
کیست کلوئیدی چه زمانی تشکیل می‌شود؟
کیست‌های کلوئیدی زمانی تشکیل می‌شوند که مایع مغزی نخاعی (CSF)، سلول‌های خونی یا سلول‌های دیگر در بطن سوم مغز تجمع پیدا کنند و یک توده در یک پوشش غشایی ایجاد کنند. دقیق‌تر بخواهیم بگوییم، این کیست‌ها در بطن سوم مغز تشکیل می‌شوند که جایی است که مایع مغزی نخاعی در آن جریان دارد و به مغز می‌رسد. عوامل و شرایط تشکیل کیست‌های کلوئیدی شامل موارد زیر هستند:
- تجمع مایع مغزی نخاعی: هنگامی که مایع مغزی نخاعی به هر دلیلی بیش از حد تجمع پیدا کند، می‌تواند باعث تشکیل کیست‌های کلوئیدی شود.
- سلول‌های خونی یا پروتئینی: تجمع سلول‌های خونی یا پروتئینی در بطن سوم مغز نیز می‌تواند به تشکیل این کیست‌ها منجر شود.
- پوشش غشایی (بافت اپیتلیال): این کیست‌ها معمولاً در بطن سوم مغز و در میان لایه‌ای از بافت اپیتلیال یا غشایی تشکیل می‌شوند.
علائم کیست مغزی کلوئیدی چیست؟
کیست‌های مغزی کلوئیدی علائم دقیقی ندارند و اغلب به طور تصادفی در اسکن‌های MRI یا CT شناسایی می‌شوند. این تومورهای خوش‌خیم کوچک و نادر معمولاً در محل‌هایی تشکیل می‌شوند که مایع نخاعی به بطن سوم می‌ریزد. کیست‌های مغزی کلوئیدی در صورت بزرگ شدن، می‌توانند باعث ایجاد هیدروسفالی انسدادی شوند. اکثر کیست‌های کلوئیدی رشد کمی دارند و بدون علامت هستند. اما اگر سریع رشد کنند، می‌توانند علائمی مانند سردرد، تغییر رفتار، فراموشی، گیجی و حتی بیهوشی‌های کوتاه‌مدت که به کما منجر شود، بروز دهند. در مواردی که هیدروسفالی ایجاد شود، علائمی مانند دوبینی، مشکل در راه رفتن و خستگی نیز مشاهده می‌شود.
درمان کیست مغزی کلوئیدی
کیست‌های کلوئیدی مغزی پس از تشخیص با روش‌های مختلفی درمان می‌شوند. این کیست‌ها معمولاً به طور اتفاقی در تصویربرداری شناسایی می‌شوند. اگر کیست باعث بروز علائم حاد شود یا به طور قابل توجهی رشد کند، پزشک معمولاً جراحی را توصیه می‌کند. روش‌های مختلف جراحی برای برداشتن کیست‌های کلوئیدی مغزی عبارت‌اند از:
- نورو اندو پورت (Neuroendoport): این روش کم تهاجمی شامل فرستادن یک لوله باریک مجهز به دوربین‌های جراحی به داخل مغز و برداشتن کیست با ابزار دقیق است. این روش دقت بالایی دارد و دوران نقاهت و عوارض پس از جراحی را کاهش می‌دهد.
- جراحی آندوسکوپی: در روش آندوسکوپی، از یک دوربین آندوسکوپیک برای دسترسی به کیست استفاده می‌شود سپس کیست با ابزارهای جراحی کوچک برداشته می‌شود. این روش نیز کم تهاجمی است و دوره بهبودی کوتاهی دارد.
- کرانیوتومی: کرانیوتومی شامل باز کردن جمجمه برای دسترسی به کیست و برداشتن آن است. این روش تهاجمی‌تر از بقیه روش‌های درمانی است و معمولاً برای کیست‌هایی که به عمق مغز نفوذ کرده‌اند، استفاده می‌شود.
- آسپیراسیون استریوتاکسی: در روش استریوتاکسی، از تصاویر سه‌بعدی برای هدایت یک سوزن به داخل کیست استفاده می‌شود و مایع داخل آن تخلیه می‌شود. این روش کم تهاجمی است و برای کاهش علائم و فشار استفاده می‌شود.
کلام پایانی
کیست‌های مغزی کلوئیدی اگرچه خوش‌خیم و غیر سرطانی هستند، اما در صورت رشد و فشار بر بافت‌های اطراف، علائمی را ایجاد می‌کنند که نیاز به درمان دارند. شناسایی این کیست‌ها معمولاً به صورت اتفاقی در طی تصویربرداری‌های پزشکی صورت می‌گیرد و درمان آن‌ها بسته به شدت و موقعیت کیست، می‌تواند شامل روش‌های جراحی کم تهاجمی باشد. با توجه به پیچیدگی‌های موجود در درمان کیست‌های کلوئیدی، مشاوره با یک متخصص مغز و اعصاب مجرب و پیگیری مداوم پزشکی برای مدیریت و درمان این بیماری اهمیت دارد.
دیدگاهتان را بنویسید