رزرو نوبت
آرتریت گیجگاهی که به نام‌های آرتریت تمپورال یا آرتریت سلول‌های غول‌پیکر نیز شناخته میشود، یک بیماری التهابی است که عمدتاً عروق خونی بزرگ در ناحیه سروگردن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری اغلب در افراد بالای ۵۰ سال رخ می‌دهد و میتواند منجر به علائمی چون سردرد شدید، درد در ناحیه گیجگاهی، خستگی، تب و حتی مشکلات بینایی شود. تشخیص و درمان به موقع آرتریت گیجگاهی اهمیت بالایی دارد، زیرا عدم درمان مناسب میتواند به عوارض جدی مانند نابینایی دائمی منجر شود. درمان این بیماری معمولاً شامل استفاده از کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب و کنترل علائم است.
آرتریت گیجگاهی چیست؟
آرتریت گیجگاهی یک بیماری التهابی خودایمن است که شریان‌های بزرگ بدن را درگیر میکند. در آرتریت گیجگاهی، التهاب از لایه خارجی یا ادوانتیس شروع میشود. ابتدا سلول‌های لنفوسیت T فعال شده و در لایه خارجی تجمع می‌کنند. سپس این سلول‌های T با ارسال سیگنال‌هایی، ماکروفاژها را فعال می‌کنند و التهاب را به لایه‌های داخلی‌تر و عضلانی رگ گسترش می‌دهند. در مرحله بعد، ماکروفاژها به هم چسبیده و به سلول‌های غول‌آسا تبدیل می‌شوند. به همین دلیل، نام دیگر آرتریت گیجگاهی، آرتریت سلول غول‌آسا است. در نتیجه این واکنش‌ها، دیواره رگ تخریب میشود و منجر به مشکلات جدی در جریان خون و عملکرد شریان‌های درگیر شده می‌گردد.
علائم آرتریت گیجگاهی
در اکثر موارد، شروع علائم بیماری آرتریت تمپورال به صورت تحت حاد است، اگرچه در برخی بیماران، علائم به طور ناگهانی ظاهر می‌شوند. با اینکه بیشتر علائم این بیماری غیر اختصاصی هستند، برخی تظاهرات می‌توانند به تشخیص آن کمک کنند:
- علائم عمومی (Constitutional): مانند تب، ضعف و کاهش وزن.
- سردرد: معمولاً قسمت گیجگاهی را درگیر میکند، اما همچنین میتواند در نواحی فوقانی، تحتانی یا به صورت سردرد کلی در سراسر سر بروز کند. این سردرد میتواند پیش‌رونده یا متناوب باشد.
- خستگی زودرس فک (Jaw Claudication): که غالباً هنگام جویدن غذا رخ می‌دهد.
- نابینایی: به علت درگیری سرخرگ افتالمیک (یکی از رگ‌های تغذیه‌کننده چشم) رخ می‌دهد. کاهش بینایی در مبتلایان به آرتریت گیجگاهی به این صورت است که بیمار چیزی نمی‌بیند، اما بعد از چند بار باز و بسته کردن چشم‌ها، دوباره بینایی خود را به دست می‌آورد.
این علائم می‌توانند به پزشکان در تشخیص و درمان سریع‌تر آرتریت تمپورال کمک کنند، بنابراین در صورت مشاهده هر یک از این نشانه‌ها، باید به سرعت به متخصص مراجعه شود.
همچنین درمورد انواع سردرد، بخوانید!
علت ایجاد آرتریت گیجگاهی
این بیماری زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به عروق خونی بزرگ، به ویژه شریان‌های گیجگاهی، حمله میکند و باعث التهاب و آسیب به دیواره‌های این عروق میشود. عوامل ژنتیکی و محیطی می‌توانند در بروز این بیماری نقش داشته باشند. به‌عنوان‌مثال، عفونت‌های ویروسی و باکتریایی می‌توانند سیستم ایمنی را تحریک کنند و به آغاز فرایند التهابی منجر شوند. همچنین، این بیماری بیشتر در افراد بالای ۵۰ سال و در زنان نسبت به مردان شایع‌تر است. در نتیجه، ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و سن میتواند در ایجاد آرتریت گیجگاهی مؤثر باشد.
عوامل خطر آرتریت گیجگاهی
آرتریت گیجگاهی یک بیماری با عوامل خطر متعدد است که میتواند افراد را به مخاطراتی جدی از جمله نابینایی دائمی تهدید کند. این بیماری عمدتاً در افراد بالای ۵۰ سال رخ می‌دهد و بیشتر در زنان نسبت به مردان دیده میشود. عوامل خطر شامل این موارد هستند: سابقه خانوادگی، نژاد، سیگاری بودن و عوامل محیطی مثل عفونت‌های ویروسی و باکتریایی که می‌توانند سیستم ایمنی را تحریک کرده و باعث فعالیت نامناسب آن در برابر عروق بزرگ بدن شوند. به طور کلی، شناختن این عوامل خطر و اقدامات پیشگیری مناسب، میتواند به جلوگیری از بروز و پیشرفت آرتریت گیجگاهی کمک کند.
عوارض آرتریت گیجگاهی
همان‌طور که صحبت کردیم در روند بیماری آرتریت گیجگاهی، التهاب باعث تخریب دیوار عروق میشود و در ادامه بدن در برابر این تخریب واکنش نشان داده و شروع به بازسازی عضلات صاف عروق میکند. بازسازی عضلات صاف منجر به افزایش تعداد سلول‌های عضلانی و در نتیجه افزایش ضخامت دیواره عروق میشود. در مراحل بعدی این افزایش ضخامت میتواند باعث انسداد عروق و عوارض زیر شود:
- سکته مغزی
- لنگش دست و پا
- گاهی بدن نسبت به تخریب جدار عروق پاسخی نمیدهد؛ در نتیجه دیواره عروق سست و ضعیف شده و آنوریسم عروقی شکل میگیرد. پاره شدن آنوریسم نیز از موارد تهدیدکننده حیات محسوب میشود.
تشخیص آرتریت گیجگاهی
تشخیص آرتریت گیجگاهی اغلب بر اساس ترکیبی از علائم بالینی، یافته‌های آزمایشگاهی، و تصویربرداری قرار میگیرد. علائم شامل سردرد شدید در نواحی گیجگاهی، خصوصاً هنگام لمس، خستگی زودرس فک هنگام جویدن، و تغییرات در بینایی از جمله کاهش ناگهانی بینایی و تاری دید هستند. همچنین، برای تصویربرداری عروق می‌توان از آنژیوگرافی استفاده کرد که به نمایش قرار گیری عروق بزرگ بدن و نشان دادن ناهنجاری‌های آنها کمک میکند. در صورت تردید در تشخیص، به متخصص روماتولوژی مراجعه کنید تا تشخیص دقیق‌تر و درمان مناسب‌تری دریافت کنید.
درمان آرتریت گیجگاهی
درمان آرتریت گیجگاهی از طریق دو روش کلی شامل درمان دارویی و در موارد شدیدتر، جراحی انجام میشود. در درمان دارویی، استفاده از کورتیکواستروئیدها (مانند پردنیزولون) معمولاً برای کاهش التهاب و کنترل علائم استفاده میشود. همچنین، داروهای مهارکننده سیستم ایمنی مانند متوترکسات (Methotrexate) و آزاتیوپرین (Azathioprine) نیز در برخی موارد بکار می‌رود تا ایمنی بدن را کاهش دهند و بهبود بخشند. در مواجهه با عوارض ناخواسته دارویی، می‌توان از داروهای مهارکننده تومور (مثل توسیلیزوماب) یا آنتی‌بیوتیک‌های ضد باکتریایی استفاده کرد. در موارد شدیدتر آرتریت گیجگاهی که به درمان دارویی پاسخ نمیدهد، جراحی مانند برش و حذف یا انبساط عروق بزرگ بدن (آنژیوپلاستی) لازم است. همچنین، پس از عمل جراحی، امکان دارد درمان‌های مکمل مانند فیزیوتراپی و تغذیه مناسب نیز برای بهبود عملکرد و کیفیت زندگی بیمار مورد استفاده قرار گیرند.
کلام پایانی
در نهایت، آرتریت‌گیجگاهی یک بیماری پیچیده است که نیازمند تشخیص سریع و درمان مناسب است. با توجه به ماهیت خودایمن بیماری، تلاش برای کنترل علائم و جلوگیری از پیشرفت آن بسیار حیاتی است. درمان‌های درست زودتر بهبودی بیمار را تسریع می‌بخشند و می‌توانند از عوارض جدی مانند نابینایی دائمی جلوگیری کنند؛ بنابراین، همکاری مستمر با پزشک و پیگیری دقیق علائم توصیه میشود تا بیماران با آرتریت گیجگاهی بتوانند بهترین مراقبت‌ها را دریافت کرده و کیفیت زندگی بهتری داشته باشند.
دیدگاهتان را بنویسید