غذاهای مضر برای بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون، یکی از اختلالات شایع سیستم عصبی مرکزی است که با علائمی مانند: لرزش، کندی حرکات و اختلال در تعادل و هماهنگی بروز می‌یابد. درست است که دارو درمانی نقش اصلی را در کنترل علائم ایفا می‌کند، اما تغذیه نیز تاثیر چشمگیری در کیفیت زندگی بیماران دارد. بعضی از مواد غذایی می‌توانند با تشدید علائم، روند پیشرفت بیماری را تسریع کرده یا اثربخشی داروها را کاهش دهند. به طور کلی، افراد مبتلا به پارکینسون باید از مصرف غذاهای پرچرب، فرآوری‌شده و فاقد ویتامین‌های ضروری خودداری کنند. تنظیم یک رژیم غذایی متعادل و هدفمند، تحت نظر پزشک متخصص مغز و اعصاب، می‌تواند کمک بزرگی به کنترل بهتر علائم و بهبود عملکرد حرکتی بیماران داشته باشد. در این زمینه، مشورت با متخصصانی مانند دکتر ابوالحسن ارتیاعی، پزشک شناخته‌شده در حوزه بیماری‌های عصبی، می‌تواند راهگشای انتخاب یک رژیم غذایی مفید و متناسب با وضعیت هر بیمار باشد.

آیا تغذیه می‌تواند بیماری پارکینسون را تشدید کند؟

بله، تغذیه می‌تواند بر شدت علائم بیماری پارکینسون تاثیر بگذارد و حتی در بعضی از موارد باعث تسریع پیشرفت آن شود. هرچند رژیم غذایی به‌ تنهایی عامل ایجاد پارکینسون نیست، اما نوع و کیفیت مواد غذایی مصرفی می‌تواند روند بیماری را تحت تاثیر قرار دهد. برخی از دلایلی که نشان می‌دهند تغذیه نامناسب می‌تواند به تشدید بیماری پارکینسون منجر شود عبارت‌اند از:

• کاهش اثربخشی داروها: داروی اصلی مورد استفاده در درمان پارکینسون، یعنی لوودوپا، در صورتی که همزمان با غذاهای پرپروتئین (مانند گوشت قرمز، لبنیات یا حبوبات زیاد) مصرف شود، ممکن است جذب مناسبی نداشته باشد. مصرف زیاد پروتئین در زمان مصرف دارو می‌تواند اثرگذاری آن را کاهش داده و علائم را تشدید کند.
• تشدید یبوست: یبوست یکی از مشکلات شایع در بیماران پارکینسونی است. رژیم غذایی کم‌فیبر و کم‌آب نه تنها این وضعیت را وخیم‌تر می‌کند، بلکه ممکن است منجر به ناراحتی‌های گوارشی و اختلال در جذب مواد مغذی شود.
• افزایش استرس اکسیداتیو: مصرف مکرر غذاهای فرآوری‌شده، سرخ‌شده و حاوی چربی‌های ترانس می‌تواند باعث افزایش رادیکال‌های آزاد در بدن شود. این رادیکال‌ها به سلول‌های عصبی آسیب می‌رسانند و در تسریع روند پیشرفت بیماری نقش بسزایی دارند.
• نوسانات قند و فشار خون: استفاده از غذاهای قندی، نوشیدنی‌های انرژی‌زا یا خوراکی‌های با شاخص گلیسمی بالا، می‌تواند باعث افت یا افزایش ناگهانی قند و فشار خون شود. این نوسانات برای بیماران پارکینسونی خطرناک هستند و می‌توانند علائم بیماری را بدتر کنند.

در مورد مشکلات گوارشی بیماران پارکینسون بیشتر بخوانید.

غذاهای مضر برای پارکینسون شامل چه مواردی هستند؟

بعضی از مواد غذایی می‌توانند با داروهای پارکینسون تداخل داشته باشند یا منجر به تشدید علائم بیماری شوند. به همین دلیل، پیروی از یک رژیم غذایی مناسب برای بیماران مبتلا به پارکینسون اهمیت بالایی دارد. تغذیه نادرست نه‌ تنها ممکن است روند درمان را مختل کند، بلکه در برخی موارد موجب عود یا پیشرفت بیماری می‌شود. در ادامه، به بعضی از غذاهایی که برای بیماران پارکینسونی مضر هستند اشاره می‌کنیم:

مواد غذایی حاوی چربی اشباع

مصرف مواد غذایی چرب، مخصوصا آن‌هایی که حاوی چربی‌های اشباع و ترانس هستند، می‌تواند تاثیرات منفی قابل‌توجهی بر روند بیماری پارکینسون داشته باشد. خوراکی‌هایی مانند: گوشت‌های پرچرب، کره، پنیرهای چرب، غذاهای سرخ‌شده، فست‌فودها، مارگارین و برخی شیرینی‌ها و محصولات صنعتی از منابع اصلی این نوع چربی‌ها به‌شمار می‌روند. چربی‌های ناسالم می‌توانند التهاب‌های مزمنی در بدن و به‌‌خصوص در مغز ایجاد کنند. مطالعات نشان داده‌اند که رژیم‌های غذایی سرشار از چربی‌های اشباع، نه‌ تنها با کاهش عملکرد داروهای درمانی در بیماران پارکینسونی همراه هستند، بلکه می‌توانند کیفیت زندگی را نیز تحت تاثیر قرار دهند. به همین دلیل توصیه می‌شود بیماران مبتلا به پارکینسون از مصرف غذاهای چرب سرخ‌شده و فست‌فودها پرهیز کنند. در عوض، استفاده کنترل‌شده از چربی‌های سالم مانند: روغن زیتون، آووکادو یا مغزها می‌تواند جایگزین مناسبی باشد و نقش موثری در حفظ سلامت عصبی ایفا کند.

مواد غذایی حاوی قند زیاد

در بیماران مبتلا به پارکینسون، مصرف مواد غذایی شیرین و حاوی قند ساده باید با دقت کنترل شود. قندهای ساده، مانند آنچه در شیرینی‌های صنعتی، نوشابه‌ها و آب‌نبات‌ها وجود دارند، باعث افزایش سریع قند خون می‌شوند؛ اما این افزایش کوتاه‌مدت، به‌ زودی با افت ناگهانی انرژی همراه است و می‌تواند احساس خستگی، ضعف عضلانی و کاهش تمرکز را در بیمار تشدید کند. علاوه بر این، قند زیاد در رژیم غذایی، التهاب عمومی بدن و مغز را افزایش می‌دهد؛ وضعیتی که می‌تواند به پیشرفت بیماری کمک کرده و عملکرد عصبی را مختل کند. افزایش وزن نیز یکی دیگر از پیامدهای مصرف بالای قند است که برای بیماران پارکینسونی مشکل‌ساز خواهد بود. برای کاهش این اثرات منفی، بهتر است از قندهای طبیعی مانند میوه‌های تازه استفاده شود و قندهای ساده با منابعی از پروتئین و فیبر مصرف شوند تا روند جذب قند در بدن آهسته‌تر و متعادل‌تر باشد. 

شیر و محصولات لبنی

درست است که هنوز علت دقیق ارتباط میان مصرف لبنیات و بیماری پارکینسون به‌طور کامل مشخص نشده است، اما تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف زیاد لبنیات ممکن است با افزایش خطر ابتلا به این بیماری همراه باشد. این ارتباط، در مورد لبنیات پرچرب، بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. برای افرادی که با بیماری پارکینسون زندگی می‌کنند، محدود کردن مصرف لبنیات، مخصوصا انواع پرچرب مانند شیر کامل، پنیرهای چرب یا خامه، می‌تواند به کند شدن روند پیشرفت بیماری کمک کند. برخی مطالعات نشان می‌دهند که ترکیبات موجود در لبنیات پرچرب ممکن است با عملکرد مغز تداخل داشته باشند یا در جذب مواد مغذی مفید برای سلول‌های عصبی اختلال ایجاد کنند.

در مورد اختلال بلع در پارکینسون و درمان آن بیشتر بخوانید.

غذاهای فراوری شده

غذاهای فرآوری‌شده یکی از مهم‌ترین گروه‌های غذایی هستند که بیماران مبتلا به پارکینسون باید از مصرف آن‌ها پرهیز کنند یا آن را به حداقل برسانند. این دسته شامل: انواع کنسروها، غذاهای سرخ‌شده، فست‌فودها و محصولات بسته‌بندی‌شده صنعتی است که سرشار از افزودنی‌ها، نمک، نیتریت و چربی‌های ناسالم‌اند. مطالعات نشان می‌دهند مصرف زیاد غذاهای فرآوری‌شده می‌تواند با پیشرفت سریع‌تر بیماری پارکینسون در ارتباط باشد. یکی از دلایل اصلی این موضوع، تاثیر منفی این غذاها بر سلامت روده است. از آنجا که بسیاری از بیماران پارکینسونی با یبوست مزمن مواجه‌اند، مصرف مواد غذایی فاقد فیبر، مانند غذاهای فرآوری‌شده، می‌تواند این مشکل را تشدید کند. عملکرد نامناسب دستگاه گوارش نیز به‌طور غیرمستقیم بر شدت علائم بیماری تاثیر می‌گذارد.

مصرف پروتئین زیاد

مصرف مقادیر زیاد پروتئین در رژیم غذایی بیماران پارکینسون می‌تواند جذب داروی لوودوپا را کاهش داده و اثربخشی آن را تحت تاثیر قرار دهد. این تداخل می‌تواند باعث تشدید علائم حرکتی مانند: ترمور یا لرزش پارکینسون، سفتی عضلات، کاهش پاسخ به درمان دارویی و افزایش خستگی و کندی حرکات شود. برای جلوگیری از این مشکلات، توصیه می‌شود پروتئین روزانه در وعده‌هایی جدا از زمان مصرف دارو میل شود؛ بهتر است مصرف پروتئین در وعده‌های عصر و شب محدود گردد. حذف کامل پروتئین از رژیم غذایی توصیه نمی‌شود، زیرا بدن به این ماده مغذی نیاز دارد، اما مصرف آن باید به‌ صورت منظم و برنامه‌ریزی‌شده انجام شود تا نیازهای بدن تامین شده و درمان با کمترین اختلال پیش برود. 

آب مرکبات زیاد مانند آب پرتقال

آب مرکبات مانند آب پرتقال و گریپ‌فروت، منبع غنی ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌هاست که می‌توانند به کاهش استرس اکسیداتیو و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کنند و سلامت عمومی را حفظ نمایند. اما مصرف زیاد این نوشیدنی‌ها ممکن است در بیماران پارکینسونی مشکلاتی ایجاد کند. یکی از مهم‌ترین نگرانی‌ها، تاثیر آب مرکبات مخصوصا پرتقال و گریپ‌فروت بر جذب داروی لوودوپا است. این آبمیوه‌ها می‌توانند جذب دارو را کاهش داده و اثربخشی درمان را تحت تاثیر قرار دهند. همچنین مصرف زیاد آب می‌تواند باعث تحریک معده، رفلاکس و سوزش سر دل شود که برای بیماران ناراحت‌کننده است. برای کاهش این مشکلات، توصیه می‌شود مصرف آب مرکبات حداقل ۱ تا ۲ ساعت بعد از مصرف داروی پارکینسون انجام شود. در صورت بروز هرگونه علائم گوارشی، بهتر است مصرف این نوشیدنی‌ها کاهش یافته و با پزشک معالج مشورت شود تا بهترین برنامه تغذیه‌ای تنظیم گردد.

غذاها و نوشیدنی‌های شیرین

مصرف بیش از حد غذاها و نوشیدنی‌های شیرین می‌تواند باعث افزایش سریع قند خون و سپس افت ناگهانی آن شود. این نوسانات قند خون منجر به خستگی، کاهش انرژی و بی‌ثباتی حرکتی در بیماران پارکینسون می‌شود و کیفیت زندگی آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علاوه بر این، قندهای ساده و مصنوعی موجود در این خوراکی‌ها می‌توانند التهاب و استرس اکسیداتیو را در بدن افزایش دهند که به تسریع روند پیشرفت بیماری کمک می‌کند. مصرف مکرر این مواد همچنین باعث افزایش وزن و بروز مشکلات متابولیکی می‌شود؛ مواردی که به‌طور مستقیم بر تحرک و سلامت عمومی بیماران تاثیر منفی می‌گذارند. 

مواد غذایی سخت جویدنی

یکی از مشکلات شایع در بیماران مبتلا به پارکینسون، دشواری در جویدن و بلعیدن غذاهاست. تخمین زده می‌شود که حدود ۸۰ درصد از این بیماران در مراحل پیشرفته بیماری با مشکلات بلع مواجه می‌شوند که می‌تواند خطر خفگی را افزایش دهد. با پیشرفت بیماری، توانایی جویدن و بلعیدن به تدریج کاهش می‌یابد؛ بنابراین انتخاب و آماده‌سازی غذاهایی که خوردن آن‌ها آسان‌تر باشد، اهمیت زیادی پیدا می‌کند. به جای سرو مواد غذایی خام و سخت، بهتر است از روش‌های پخت استفاده شود که غذاها را نرم و قابل هضم کند. خورشت‌ها نمونه‌ای عالی برای نرم کردن گوشت و سبزیجات هستند و همچنین می‌توان غذاهایی مانند: پوره سیب‌زمینی، پوره هویج یا سایر پوره‌های سبزیجات را به عنوان گزینه‌های مغذی و آسان برای بیماران تهیه کرد. این نوع غذاها نه تنها تغذیه بهتر را ممکن می‌سازند، بلکه خطر خفگی را نیز کاهش می‌دهند و راحتی بیشتری در مصرف غذا ایجاد می‌کنند.

نوشابه‌های گازدار و تاثیرات منفی آن‌ها در بیماران پارکینسون

مصرف مکرر نوشابه‌های شیرین و گازدار می‌تواند باعث نوسانات شدید قند خون و افزایش وزن شود و این موضوع برای بیماران مبتلا به پارکینسون مشکلات جدی به‌وجود می‌آورد. قندهای مصنوعی و مواد افزودنی موجود در این نوشیدنی‌ها، می‌توانند التهاب بدن را افزایش داده و روند پیشرفت بیماری را تسریع کنند. علاوه بر این، نوشابه‌های گازدار به دلیل اسیدیته بالا، جذب کلسیم را کاهش داده و به ضعف استخوان‌ها منجر می‌شوند؛ مشکلی که بیماران پارکینسونی با آن مواجه هستند. گاز و اسید موجود در این نوشیدنی‌ها باعث سوزش معده، رفلاکس و ناراحتی‌های گوارشی می‌شود. همچنین کافئین موجود در برخی نوشابه‌های گازدار می‌تواند باعث بی‌خوابی، اضطراب و افزایش ضربان قلب شود که در بیماران پارکینسون نیاز به مصرف با احتیاط دارد. به همین دلیل، توصیه می‌شود بیماران پارکینسون مصرف نوشابه‌های گازدار و شیرین را محدود کرده و به جای آن از نوشیدنی‌های سالم‌تر و کم‌قند استفاده کنند تا سلامت عمومی و کنترل بهتر علائم بیماری حفظ شود.

در مورد بهترین ویتامین‌ها برای پارکینسون بیشتر بخوانید.

نکات سبک زندگی سالم برای افراد مبتلا به پارکینسون

در کنار دارودرمانی و رعایت رژیم غذایی مناسب، پیروی از یک سبک زندگی سالم می‌تواند نقش موثری در کنترل علائم بیماری پارکینسون و ارتقای کیفیت زندگی بیماران داشته باشد. انجام برخی اقدامات ساده ولی کاربردی، به حفظ تحرک، استقلال و روحیه بیمار کمک می‌کند و روند پیشرفت بیماری را کندتر می‌سازد. مهم‌ترین توصیه‌ها برای بیماران پارکینسونی عبارت‌اند از:

• ورزش منظم: انجام فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری ثابت، حرکات کششی، تمرینات تعادلی و ورزش‌های ملایم مانند یوگا، تای‌چی یا شنا، در بهبود انعطاف‌پذیری، هماهنگی و تعادل بدن بسیار موثر هستند.
• تنظیم مصرف پروتئین: کاهش میزان پروتئین در وعده‌های نزدیک به زمان مصرف دارو می‌تواند جذب داروی لوودوپا را بهبود بخشد.
• افزایش مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها: مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه و رنگی برای کاهش استرس اکسیداتیو و حمایت از سلامت مغز بسیار مفید است.
• نوشیدن آب کافی: مصرف مایعات به اندازه کافی به پیشگیری از یبوست که یکی از مشکلات شایع در بیماران پارکینسونی است، کمک می‌کند.
• خواب کافی و استراحت مناسب: داشتن یک برنامه خواب منظم نقش مهمی در بهبود عملکرد روزانه و کاهش خستگی دارد.
• فعالیت‌های ذهنی و سرگرم‌کننده: انجام کارهایی مانند: نقاشی، مطالعه، گوش دادن به موسیقی یا بازی‌های فکری به حفظ سلامت روان و جلوگیری از افسردگی کمک می‌کنند.
• ایمن‌سازی محیط زندگی: نصب دستگیره‌های کمکی در حمام و راهروها برای کاهش خطر افتادن و حفظ تعادل توصیه می‌شود.
• مصرف منظم داروها: داروها باید دقیقا طبق دستور پزشک و در ساعات مشخص مصرف شوند. همراه داشتن دارو هنگام خروج از منزل نیز ضروری است.
• مشاوره با پزشک قبل از تغییر دارویی: قبل از افزودن هر دارو یا مکمل جدید، حتما با پزشک مشورت شود تا از تداخلات دارویی جلوگیری شود.
• گفتاردرمانی: تمرین‌های گفتاری به حفظ وضوح صدا و کاهش اختلالات بلع کمک می‌کنند.
• استفاده از وسایل کمکی در صورت نیاز: عصا، واکر یا ابزارهای دیگر تنها در صورت لزوم و با توصیه پزشک استفاده شوند.
• تشویق به استقلال: بیماران را به انجام کارهای روزمره، حتی با سرعت کم، تشویق کنید تا حس استقلال و اعتماد به نفس آن‌ها حفظ شود.

ویدئو: درمان بیمار مبتلا به پارکینسون توسط دکتر ابوالحسن ارتیاعی

مواد غذایی مفید برای پارکینسون

در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، پیروی از یک رژیم غذایی مناسب می‌تواند نقش قابل‌توجهی در کاهش علائم بیماری، پشتیبانی از عملکرد مغز، بهبود فرآیند گوارش و افزایش اثربخشی داروها داشته باشد. درست است که تغذیه جایگزین درمان پزشکی نیست، اما انتخاب هوشمندانه مواد غذایی می‌تواند کیفیت زندگی بیماران را به‌طور چشمگیری ارتقا دهد. در ادامه به معرفی بعضی از مهم‌ترین مواد غذایی مفید برای این بیماران اشاره شده است:

• میوه‌ها و سبزیجات تازه: مانند انواع توت (بلوبری، توت‌فرنگی)، پرتقال، اسفناج، کلم بروکلی و هویج سرشار از آنتی‌اکسیدان هستند. این ترکیبات با کاهش استرس اکسیداتیو، از سلول‌های مغزی در برابر آسیب محافظت می‌کنند.
• غلات کامل و سبوس‌دار: موادی مانند: جو دوسر، نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای و کینوا انرژی پایدار تامین می‌کنند، فیبر بالایی دارند و به سلامت دستگاه گوارش و پیشگیری از یبوست کمک می‌کنند.
• چربی‌های مفید (امگا۳): ماهی‌های چرب مانند سالمون و ساردین، گردو، بذر کتان و روغن زیتون از منابع غنی اسیدهای چرب امگا۳ هستند که در کاهش التهاب و بهبود سلامت مغز موثرند.
• لبنیات کم‌چرب یا جایگزین‌های گیاهی بدون شکر: شیر و ماست کم‌چرب یا شیرهای گیاهی مانند شیر بادام و شیر سویا (فاقد شکر افزوده) منبع خوبی از کلسیم هستند و به حفظ سلامت استخوان‌ها، در بیماران کم‌تحرک، کمک می‌کنند.
• حبوبات با مصرف کنترل‌شده: عدس، لوبیا و نخود سرشار از فیبر، آهن و پروتئین گیاهی هستند. بهتر است این مواد در زمان‌هایی جدا از مصرف داروی لوودوپا مصرف شوند تا از تداخل دارویی جلوگیری شود.
• آب و مایعات کافی: مصرف منظم آب، دمنوش‌های گیاهی مانند بابونه و نعنا و آب نارگیل طبیعی برای پیشگیری از یبوست و افت فشار خون اهمیت زیادی دارد. توصیه می‌شود روزانه دست‌کم ۶ تا ۸ لیوان آب نوشیده شود.
• مواد غذایی حاوی ویتامین‌های گروه B: تخم‌مرغ، سبزیجات برگ‌سبز، آووکادو و نان‌های غنی‌شده از منابع خوب ویتامین‌های B6 و B12 هستند که برای حفظ عملکرد عصبی و کاهش خستگی مفیدند.
• منابع غذایی حاوی منیزیم و ویتامین D: بادام، تخمه آفتاب‌گردان، ماهی، تخم‌مرغ و قارچ از جمله مواد غذایی‌ای هستند که به کاهش گرفتگی عضلات و حفظ سلامت استخوان‌ها کمک می‌کنند.

در مورد تاثیر استرس بر پارکینسون بیشتر بخوانید.

کلام پایانی

بیماری پارکینسون تنها یک اختلال حرکتی نیست، بلکه یک مسیر نیازمند مراقبت، آگاهی و انتخاب‌های هوشمندانه است. تغذیه نامناسب می‌تواند مثل ترمزی پنهان، روند درمان را کند کرده و علائم آن را تشدید کند. شناخت و پرهیز از غذاهای مضر، قدمی بزرگ در جهت حفظ کیفیت زندگی و کنترل بهتر بیماری است. دکتر ابوالحسن ارتیاعی، متخصص مغز و اعصاب، با سال‌ها تجربه در درمان بیماران مبتلا به پارکینسون، می‌توانند کمک بسیار زیادی در درمان این بیماری به شما کنند. ایشان توصیه می‌کنند که بیماران علاوه بر دارو باید رژیم غذایی مناسب و اصولی را نیز در روند درمان خود جدی بگیرند. برای مشاوره و معاینه توسط دکتر ارتیاعی می‌توانید همین حالا با شماره‌های 02191300655 و 09376888366 تماس بگیرید.

سوالات متداول