رزرو نوبت
آیا از حملات مکرر صرع رنج می‌برید و داروها تاثیری بر کاهش تشنج‌هایتان نداشته‌اند؟ صرع بیماری‌ای است که زندگی بسیاری را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند باعث محدودیت‌های جدی در فعالیت‌های روزمره شود. خوشبختانه، با پیشرفت علم پزشکی، جراحی به عنوان یک گزینه درمانی موثر برای افرادی که به دارو پاسخ نمی‌دهند، مطرح شده است. در این مقاله، به بررسی جراحی صرع، انواع روش‌های آن و روش انجام این جراحی، می‌پردازیم. اگر به دنبال راهی برای کنترل صرع و بهبود کیفیت زندگی خود هستید، خواندن این مقاله را از دست ندهید.
جراحی صرع چیست؟
جراحی صرع روشی درمانی است که در آن بخشی از مغز که منشأ بروز تشنج‌ها است، برداشته می‌شود. این جراحی معمولاً زمانی توصیه می‌شود که داروهای ضد تشنج نتوانسته باشند به طور موثر حملات صرعی را کنترل کنند و کانون تشنج‌ها در بخشی خاص از مغز متمرکز باشد. قبل از انجام جراحی، بیمار تحت آزمایش‌های گسترده‌ای قرار می‌گیرد تا بهترین روش درمانی برای او انتخاب شود.
دلایل انجام جراحی صرع
وقتی داروها کارساز نیستند، جراحی می‌تواند راه حلی برای کنترل تشنج باشد. این شرایط صرع مقاوم به دارو نام دارد. هدف از جراحی، توقف کامل یا کاهش قابل توجه تشنج‌ها است. علاوه بر این، جراحی می‌تواند از بروز عوارض جدی ناشی از تشنج‌های مکرر مانند آسیب‌های مغزی، غرق شدگی و حتی مرگ ناگهانی جلوگیری کند. همچنین، با کاهش نیاز به داروهای ضد تشنج، عوارض جانبی ناشی از مصرف این داروها نیز کاهش می‌یابد.
صرع کنترل نشده می‌تواند عواقب جدی برای فرد داشته باشد. از جمله این عواقب می‌توان به آسیب‌های فیزیکی حین تشنج، مشکلات روحی مانند افسردگی و اضطراب، تاخیر در رشد کودکان و مشکلات شناختی؛ مانند کاهش حافظه اشاره کرد.
درمورد جراحی صرع مقاوم به دارو، بخوانید!
انواع روش‌های جراحی صرع
تشنج‌های صرعی ناشی از فعالیت غیر طبیعی سلول‌های عصبی مغز هستند. نوع جراحی مورد نیاز برای هر بیمار، بستگی به محل دقیق این فعالیت غیر طبیعی و سن بیمار دارد. در ادامه به بررسی انواع اصلی جراحی صرع با توضیحات تکمیلی می‌پردازیم.
جراحی رزکتیو (برداشتن بافت مغز)
جراحی رزکتیو رایج‌ترین نوع جراحی صرع است. در این روش، جراح بخشی از بافت مغز را که منشأ تشنج است، به طور دقیق و با استفاده از تکنیک‌های تصویربرداری پیشرفته، برمی‌دارد. این ناحیه معمولاً جایی است که تومور، آسیب یا ناهنجاری مادرزادی وجود دارد. لوب گیجگاهی یکی از رایج‌ترین نواحی است که در جراحی رزکتیو مورد هدف قرار می‌گیرد، زیرا بسیاری از تشنج‌ها از این ناحیه نشأت می‌گیرند. پس از جراحی، اغلب بیماران کاهش قابل توجهی در تعداد و شدت تشنج‌ها را تجربه می‌کنند.
درمان حرارتی بین فاصله‌ای لیزری (LITT)
این روش نسبت به جراحی رزکتیو کمتر تهاجمی است و پزشک با استفاده از این روش از لیزر برای تخریب دقیق بافت مغز استفاده می‌کند. با کمک تصویربرداری MRI، جراح می‌تواند به طور دقیق محل آسیب را هدف قرار داده و بافت اضافی را حفظ کند. LITT برای ضایعات کوچک‌تر و دسترسی به نواحی عمیق مغز مناسب‌تر است.
تحریک عمیق مغز (DBS)
در این روش، یک دستگاه کوچک و قابل کاشت در عمق مغز قرار می‌گیرد که با ارسال پالس‌های الکتریکی به طور منظم، فعالیت غیر طبیعی مغز را تنظیم می‌کند. این روش شبیه به ضربان ساز قلب عمل می‌کند و برای افرادی که به داروهای ضد تشنج پاسخ نمی‌دهند، گزینه مناسبی است. DBS می‌تواند به کاهش تعداد و شدت تشنج‌ها کمک کرده و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشد.
کالوزوتومی
در این عمل جراحی، بخشی از مغز که دو نیمکره چپ و راست را به هم متصل می کند (جسم پینه ای)، به طور کامل یا جزئی قطع می شود. این روش معمولاً برای کودکانی استفاده می شود که تشنج های گسترده ای دارند و داروها تاثیری بر آنها ندارد. هدف از کالوزوتومی جلوگیری از گسترش فعالیت تشنجی از یک نیمکره به نیمکره دیگر است.
همیسفرکتومی
در این روش جراحی، یکی از نیمکره های مغز به طور کامل برداشته می شود. عمل همیسفرکتومی برای موارد بسیار شدید و معمولاً در کودکانی انجام می شود که تشنج های گسترده و مقاوم به درمان دارند و سایر روش های درمانی برای آنها موثر نبوده است. همیسفرکتومی نوعی جراحی پیچیده است و عوارض جانبی قابل توجهی دارد، بنابراین تنها در موارد خاص و پس از ارزیابی دقیق انجام می شود.
همیسفرکتومی عملکردی
این روش شبیه به همیسفرکتومی است، اما به جای برداشتن کامل نیمکره، اتصالات عصبی بین دو نیمکره قطع می شود. این روش کمتر تهاجمی است و برای بیمارانی که کاندیدای همیسفرکتومی کامل نیستند، مناسب است.
عوارض جراحی صرع
مناطق مختلف مغز وظایف متفاوتی را بر عهده دارند. به همین دلیل، جراحی در هر ناحیه از مغز، خطرات خاص خود را به همراه دارد. نوع جراحی نیز بر میزان و نوع عوارض جانبی تاثیرگذار است. تیم پزشکی به طور دقیق خطرات هر عمل جراحی را برای بیمار توضیح می‌دهند و تلاش می‌کنند تا با استفاده از روش‌های مختلف، این خطرات را به حداقل برسانند. برخی از عوارض احتمالی جراحی صرع عبارت‌اند از:
- اختلالات حافظه و زبان: امکان دارد بیمار پس از جراحی در درک و استفاده از زبان با مشکل مواجه شود.
- اختلالات بینایی: در برخی موارد، میدان دید بیمار دچار محدودیت می‌شود.
- تغییرات خلقی: افسردگی، اضطراب و سایر تغییرات خلقی از عوارض احتمالی جراحی هستند.
- سردرد: سردرد یکی از عوارض شایع پس از جراحی مغز است.
- سکته مغزی: در موارد نادر، جراحی می‌تواند منجر به سکته مغزی شود.
آمادگی‌های قبل از جراحی صرع
اگر فردی به عنوان کاندیدای جراحی صرع شناخته شود، به یک مرکز تخصصی صرع ارجاع داده می‌شود تا تحت نظر یک تیم پزشکی متخصص قرار گیرد. این تیم با انجام آزمایش‌های دقیق، اطلاعات کاملی در مورد نوع تشنج، محل دقیق منشأ تشنج در مغز و عملکردهای عصبی آن ناحیه به دست می‌آورد. هدف از این آزمایش‌ها، تعیین مناسب بودن فرد برای جراحی و انتخاب بهترین روش درمانی است. آزمایش‌های مورد نیاز برای ارزیابی بیماران قبل از جراحی صرع ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش‌های تصویربرداری: مانند MRI، PET و SPECT برای مشاهده دقیق ساختار مغز و فعالیت‌های عصبی
- نوار مغزی (EEG): برای ثبت فعالیت‌های الکتریکی مغز و شناسایی الگوهای تشنجی
- آزمایش‌های روان‌شناسی: برای ارزیابی وضعیت روانی و شناختی بیمار
- آزمایش خون: برای بررسی عملکرد کلی بدن و تشخیص هرگونه بیماری زمینه‌ای
برخی از این آزمایش‌ها به صورت سرپایی انجام می‌شوند، در حالی که برخی دیگر نیاز به بستری شدن کوتاه‌مدت در بیمارستان دارند.
جراحی صرع چگونه انجام می‌شود؟
قبل از عمل، محل دقیق شروع تشنج در مغز مشخص می‌شود و سپس بیمار تحت بیهوشی قرار می‌گیرد. جراح با ایجاد یک برش در جمجمه، به ناحیه‌ی مورد نظر در مغز دسترسی پیدا می‌کند و بخشی از مغز را که باعث تشنج می‌شود، برداشته یا غیرفعال می‌کند. پس از اتمام جراحی، برش جمجمه بسته می‌شود و بیمار به بخش مراقبت‌های ویژه منتقل می‌شود. جراحی صرع می‌تواند تعداد و شدت تشنج‌ها را به طور قابل توجهی کاهش دهد و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشد. با این حال، مانند هر جراحی دیگری، جراحی صرع نیز امکان دارد با عوارضی همراه باشد.
مراقبت‌های بعد از جراحی صرع
پس از جراحی صرع، دوره نقاهت و مراقبت‌های ویژه‌ای مورد نیاز است تا بدن به خوبی بهبود یابد و عوارض احتمالی به حداقل برسد. معمولاً بیماران پس از جراحی چند روزی را در بیمارستان بستری خواهند بود تا پزشکان بتوانند وضعیت آنها را زیر نظر داشته باشند. پس از ترخیص از بیمارستان، بیمار باید به طور مرتب به پزشک مراجعه کند تا پیشرفت بهبودی بررسی شود. مراقبت‌های پس از جراحی صرع شامل مصرف منظم داروهای تجویز شده، اجتناب از فعالیت‌های سنگین، رعایت رژیم غذایی مناسب و استراحت کافی است. همچنین، پزشک توصیه‌هایی برای انجام فیزیوتراپی یا کاردرمانی به بیمار ارائه می‌دهد. با رعایت دقیق این مراقبت‌ها، بیمار می‌تواند به زندگی عادی خود بازگردد و از بهبودی کامل پس از جراحی بهره‌مند شود.
کلام پایانی
جراحی صرع به عنوان یک گزینه درمانی موثر برای افرادی که تشنج‌های آنها با دارو کنترل نمی‌شود، مطرح می‌شود. با پیشرفت تکنولوژی و افزایش دقت در شناسایی کانون صرع، موفقیت این جراحی به طور قابل توجهی افزایش یافته است. اگرچه جراحی صرع می‌تواند زندگی بسیاری از بیماران را متحول کند، اما تصمیم‌گیری در مورد انجام آن نیازمند ارزیابی دقیق شرایط هر بیمار و مشورت با تیم پزشکی متخصص است. به طور کلی، جراحی صرع می‌تواند امید به زندگی بهتر و عاری از تشنج را برای بسیاری از بیماران به ارمغان آورد.
دیدگاهتان را بنویسید