دیستونی کودکان: علل، تشخیص و درمان!

دیستونی یک اختلال حرکتی است که با انقباضات ماهیچه‌ای پایدار یا متناوب مشخص می‌شود که قابل کنترل نیست. کودکان مبتلا به دیستونی، ممکن است انقباضاتی را (که به صورت اسپاسم یا تشنج ظاهر می‌شوند) در عضلات مخالف تجربه کنند. دیستونی کودک می‌تواند با توانایی او در صحبت کردن، غذا خوردن یا راه رفتن تداخل داشته باشد و ممکن است باعث درد شود. در این مقاله به صوت کامل تمام این موارد را بررسی می‌کنیم. برای آشنایی با این موارد، تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

دیستونی کودکان چیست؟ 

دیستونی، نوعی بیماری عصبی است که در کودکان نیز رخ می‌دهد. این اختلال حرکتی، با تنش و اسپاسم عضلات همراه است و می‌تواند منجر به حرکات ناخواسته، نامنظم و غیرطبیعی شود. علل دقیق دیستونی کودکان هنوز مشخص نیست، اما فرضیه‌های مختلفی وجود دارد که عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی و اختلالات شیمیایی در مغز را به عنوان عوامل ممکن بررسی می‌کنند. 

انواع دیستونی

بیماری دیستونی، بر اساس قسمت‌هایی از بدن که تحت تاثیر قرار می‌گیرند طبقه‌بندی می‌شود. به صورت کلی، انواع مختلف این بیماری حرکتی عبارتند از: 

• دیستونی کانونی که تنها یک قسمت از بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. 
• سگمنتال که دو یا چند قسمت متصل به بدن (به عنوان مثال گردن، شانه و بازو) را تحت تاثیر قرار می‌دهد. 
• چند کانونی، بر دو یا چند قسمت از بدن که به هم متصل نیستند (مثلاً چشم و فک) تأثیر می‌گذارد. 
• همیدیستونی نیز ماهیچه‌های یک طرف بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. 
• نوع محوری این اختلال حرکتی بر عضلات تنه (اندام‌های بالای بدن) تأثیر می‌گذارد. 
• نوع عمومی دیستونی که تمام یا بیشتر بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. 

انواع دیگر دیستونی

البته باید بدانید که تقسیم‌بندی دیگری برای بیماری دیستونی وجود دارد. این دسته‌بندی‌ها بر اساس فراوانی و زمان انقباضات عضلانی نیز طبقه‌بندی می‌شوند. اختلال حرکتی مربوط به کارهای خاص که این انقباضات عضلانی، تنها زمانی رخ می‌دهند که درگیر یک کار خاص باشید. گرفتگی‌های نویسنده و دیستونی نوازنده نمونه‌هایی از آن هستند. دیسکینزی پاروکسیسمال، انقباضات عضلانی و حرکات غیرطبیعی است که به دیستونی تشنجی معروف است. 

همچنین درمورد تشنج نیز بخوانید.

علل دیستونی کودکان

برخی از انواع دیستونی، ارثی هستند، در حالی که برخی دیگر (ایدیوپاتیک) هیچ علت شناخته شده‌ای ندارند. نوع اکتسابی یا ثانویه این بیماری، برای توصیف اختلالات حرکتی استفاده می‌شود که در نتیجه آسیب به مغز در اثر آسیب (شامل ضربه و آسیب هنگام تولد)، عفونت، سکته مغزی یا واکنش به سم یا دارو رخ می‌دهد. همچنین می‌تواند با بیماری‌ها و شرایطی مرتبط باشد که بر مغز و سیستم عصبی تاثیر می‌گذارد، از جمله تومورهای مغزی، شرایط متابولیک، اختلالات عصبی و بیماری‌های دمیلینه کننده مانند ام‌اس. مکانیسم بیوشیمیایی که باعث ایجاد آن در هنگام آسیب‌های مغزی می‌شود به طور کامل ناشناخته است. 

در مورد لرزش اساسی نیز مطالعه کنید!

علائم و نشانه‌های دیستونی

دیستونی می‌تواند قسمت‌های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار دهد و علائم بسته به نوع و ناحیه آسیب دیده بدن بسیار متفاوت است. نشانه‌های اولیه این اختلال حرکتی عبارتند از: 

• گرفتگی پا یا تمایل به کشیدن یک پا
• چرخش غیر ارادی گردن
• تنش، حرکت یا پیچش در بازو یا پا
• پلک زدن سریع کنترل نشده یا بسته شدن غیر ارادی چشم‌ها
• گفتار نامفهوم یا مشکل در بلع
• ریزش آب دهان
• لرزش صدا یا مشکل در صحبت کردن

آزمایش و تشخیص دیستونی کودکان

اولین قدم در تشخیص دیستونی کودکان، شناسایی ماهیت حرکت غیر طبیعی یا انقباضات عضلانی است. متخصص مغز و اعصاب باید کودک را به دقت معاینه کند، با خانواده صحبت کند تا سابقه و شرح رفتار کودک را بشناسد و گاهی اوقات فیلم‌های ضبط شده از کودک را بررسی کند. هنگامی که حرکات فقط گاهی اوقات رخ می‌دهند، ممکن است لازم باشد کودک برای مدت طولانی در کلینیک تحت نظر باشد. سایر ابزارهای تشخیصی مورد استفاده برای شناسایی نوع و علت آن عبارتند از: 

• آزمایش خون یا ادرار
• تصویربرداری از مغز، مانند تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)، برای جستجوی تومورها، ضایعات یا شواهد سکته مغزی
• الکترومیوگرافی (EMG) برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی در عضلات
• آزمایش ژنتیک

درمان دیستونی 

درمان دیستونی، بر اساس نوع و علت عارضه است و برای کاهش علائم که از بیمار به بیمار دیگر متفاوت است، طراحی شده است. وقتی مشخص شد که این بیماری ناشی از دارویی است که برای مشکل سلامت دیگری مصرف شده، اولین خط درمان قطع یا کاهش دوز آن دارو است. اگر این کار به سرعت انجام شود، ممکن است بدون درمان بیشتر متوقف شود. به طور معمول با ترکیبی از داروها، درمان و در برخی موارد با جراحی درمان می‌شود. 

درمان‌های تکمیلی

فیزیوتراپی، از جمله تمرینات کششی، تقویتی و دامنه حرکتی، و همچنین درمان برای تنظیم وضعیت بدن می‌تواند مفید باشد. اگر دیستونی بر صدای کودک تاثیر بگذارد، گفتار درمانی برای او بسیار مفید است. 

داروها

شدت علائم دیستونی ممکن است با مصرف برخی داروها کاهش یابد. به صورت کلی گزینه‌های دارویی برای درمان این بیماری، عبارتند از: 

• سم بوتولینوم (بوتاکس)، هر سه یا چهار ماه یکبار به عضلات آسیب دیده تزریق می‌شود
• باکلوفن، دارویی که سیگنال‌های عصبی غیر طبیعی از نخاع را سرکوب می‌کند. 
• داروهایی که بر سطوح انتقال دهنده عصبی دوپامین تأثیر می‌گذارند مانند: تری هگزی فنیدیل، بنزتروپین، تترابنازین، دیازپام و کلونازپام. 

جراحی برای دیستونی

در موارد شدید، زمانی که دارو تسکین کافی ایجاد نمی‌کند، ممکن است از تحریک عمیق مغز استفاده شود. در برخی از بیماران مبتلا به دیستونی ژنتیکی، DBS بهترین درمان است. این درمان شامل کاشت الکترودهایی در مغز است که به یک محرک با باتری متصل است. جراحی قطع عصب انتخابی گزینه دیگری برای درمان است. این درمان با قطع سیگنال‌های عصبی که باعث انقباضات عضلانی می‌شود کار می‌کند. درمان با باکلوفن داخل نخاعی (ITB) با پمپ باکلوفن کاشته شده با جراحی، درمان دیگری است که ممکن است برای کودکان مبتلا به اسپاستیسیتی مختلط و دیستونی، معمولاً از فلج مغزی استفاده شود. 

در مورد جراحی پالیدوتومی نیز بخوانید.

کلام پایانی

در این مقاله، بررسی کردیم که اختلالات حرکتی در هر سنی بروز پیدا می‌کنند و در صورتی که حاصل مصرف دارویی باشند، با تشخیص زود هنگام می‌شود آن‌ها را فقط با کاهش یا قطع مصرف همان دارو برطرف کرد. به صورت کلی علل این بیماری ناشناخته است اما علائمی را به همراه دارد که آن‌ها را بررسی کردیم. همچنین روش‌های تشخیص و درمان آن را به صورت کامل توضیح دادیم. 

سوالات متداول