تومور مخچه: بررسی عوامل، تشخیص و درمان

تومورهای مغزی از جمله تومور مخچه، بیماری‌هایی جدی هستند که بر روی عملکرد حرکت، تعادل و کنترل عضلانی تاثیر گذارند. تومورهای مخچه می‌توانند از انواع مختلفی نظیر آستروسیتوما، مدولوبلاستوما و غیره تشکیل شوند. در این مقاله، به بررسی علل، تشخیص و روش‌های درمان آن می‌پردازیم. برای آشنایی با این موارد تا انتهای مقاله، همراه ما باشید.

تومور مخچه چیست؟ 

تومور مخچه (Cerebellar tumor)، یک نوع تومور مغزی است که در مخچه، بخشی از مغز که در عملکرد حرکت، تعادل و کنترل عضلانی نقش دارد، شکل می‌گیرد. این تومورها، می‌توانند از نوع‌های مختلفی باشند. علائم و نشانه‌های تومور مخچه ممکن است شامل سردرد، مشکلات تعادل، ضعف عضلانی، مشکلات در حرکت و تشنج باشد.

انواع تومور مخچه

در قسمت مخچه، امکان بروز تومورهای مختلفی وجود دارد، برخی از این تومورها عبارت‌اند از: 

• Astrocytoma: آستروسیتوما
• Hemangioblastoma: همانژیوبلاستوما
• Medulloblastoma: مدولوبلاستوما
• Ependymoma: اپندیموما
• Ganglioglioma: گانگلیوگلیوما
• Desmoplastic infantile ganglioglioma: گانگلیوگلیومای نوزادی دسموپلاستیک
• Dysembryoplastic neuroepithelial tumor (DNET): تومور نورواپیتلیالی 
• Pineoblastoma: پینئوبلاستوما یا تومور پینال
• Choroid plexus papilloma: پاپیلوما پلکس کوروئید

در مورد تومور سی پی انگل بیش‌تر بخوانید!

علل تومور مخچه 

علل تومورCerebellar هنوز به طور کامل درک نشده‌اند. اما برخی عوامل و علل محتمل عبارتند از: 

• عوامل ژنتیکی: برخی تومورهای Cerebellar ممکن است به عوامل ژنتیکی مرتبط باشند. برخی از اختلالات ژنتیکی می‌توانند خطر بروز این تومورها را افزایش دهند. 
• عوامل محیطی: برخی عوامل محیطی نیز ممکن است در بروز تومورهای مخچه نقش داشته باشند. به عنوان مثال، پرتوهای مضر، مواد شیمیایی سمی، برخی عفونت‌ها و آلودگی محیطی می‌توانند منجر به بروز تومور Cerebellar شوند. 
• عوامل مورفولوژیک: برخی تومورها مانند آستروسیتوماها ممکن است از سلول‌های خاصی در مغز تشکیل شوند. اختلالات در سلول‌های غلیالی می‌توانند به رشد غیرطبیعی سلول‌ها و بروز تومورها منجر شوند. 
• عوامل مشترک: بعضی از تومورهای Cerebellar می‌توانند به عوامل مشترکی با تومورهای مغزی دیگر مرتبط باشند، مانند سابقه خانوادگی تومورهای مغزی یا عوامل خطر مشترک مانند: سن، جنسیت و عوامل مرتبط با سلامت عمومی. 

علائم

نشانه‌های تومور Cerebellar در نوزادان و جوانان می‌تواند متفاوت باشد که در ادامه علامت‌های احتمالی هرکدام را به صورت جداگانه بررسی می‌کنیم. این علامت‌ها عبارت‌اند از: 

کودکان

تومورهای مخچه در نوزادان ممکن است با علائم و نشانه‌های زیر همراه باشند: 

• تحریک پذیری: نوزاد ممکن است بیش از حد برانگیخته و تحریک‌پذیر باشد. 
• استفراغ: استفراغ مکرر و بی‌دلیل می‌تواند یکی از علائم تومور مخچه در نوزادان باشد. 

پسرفت نقاط عطف رشد: نوزاد ممکن است در مهارت‌های حرکتی و رشد عقب بماند. 

• ناتوانی در رشد: نوزاد ممکن است با مشکلات در رشد و توسعه جسمی و ذهنی مواجه شود. 
• ماکروسفالی: سر بزرگ و غیرمعمول می‌تواند یکی از علائم تومور مخچه در نوزادان باشد. 

جوانان

در جوانان که نیاز به جراحی تومور مخچه دارند، ممکن است با علائم زیر مواجه شوند: 

• افزایش فشار داخل جمجمه: احساس فشار و سنگینی در سر ممکن است به علت افزایش فشار داخل جمجمه باشد. 
• سردرد: سردردهای مکرر و شدید می‌توانند نشانه تومور مخچه باشند. 
• تهوع و استفراغ: تهوع مکرر و استفراغ بی‌دلیل می‌تواند علائمی از تومور مخچه باشند. 
• آتاکسی راه رفتن: کاهش توانایی در کنترل حرکات بدن و کاهش هماهنگی می‌تواند رخ دهد. 
• نیستاگموس: حرکات سریع و ناگهانی و غیرارادی چشم‌ها ممکن است ظاهر شوند. 
• سردردهای مزمن و مقاوم: سردردهایی که به مرور زمان بدتر می‌شوند و به داروهای مسکن پاسخ نمی‌دهند. 
• دوبینی و تاری دید: مشکلات در بینایی ممکن است ظاهر شوند، از جمله دوبینی و تاری دید. 
• خونریزی، گرفتگی بینی و عدم احساس بو: ممکن است خونریزی بینی، گرفتگی بینی و عدم احساس بو رخ دهد. 
• وزوز گوش یا کم‌شنوایی: مشکلات در شنوایی ممکن است ظاهر شوند، از جمله وزوز گوش یا کم‌شنوایی. 
• بی‌حسی و ضعف در پاها: کاهش حس و قدرت حرکت در پاها ممکن است رخ دهد. 

در مورد انواع سردرد بخوانید!

عوارض 

عوارض تومور مخچه (Cerebellar tumor) می‌توانند به دلیل تأثیر تومور بر روی سیستم عصبی و عملکرد مخچه به شدت متغیر باشند. برخی از عوارض شایع عبارتند از: 

• مشکلات تعادل و هماهنگی: تومور مخچه می‌تواند باعث‌عدم تعادل، اختلال در هماهنگی حرکات و کنترل عضلات شود. این مشکلات می‌توانند باعث سقوط‌های مکرر و کاهش کیفیت زندگی شود. 
• ضعف عضلانی و کاهش قدرت: تومور مخچه ممکن است باعث ضعف عضلات بدن شود و توانایی انجام حرکات و فعالیت‌های روزمره را کاهش دهد. 
• مشکلات حرکتی و کنترل حرکت: تومور مخچه می‌تواند باعث مشکلات در حرکت‌های دقیق و هدفمند شود، از جمله مشکلات در نوشتن، برداشتن اشیا و استفاده از ابزارها. 
• تشنج‌ها: بعضی تومورهای مخچه ممکن است باعث بروز تشنجات شوند، که می‌تواند عارضه‌ای مزمن و مزاج‌شکننده باشد. 
• مشکلات روحی و عاطفی: تومور مخچه ممکن است تاثیراتی بر روی سیستم عصبی و روحی داشته باشد و باعث تغییرات در روحیه، رفتار و شخصیت شود. افراد ممکن است دچار افسردگی، اضطراب، خشم و تغییرات شدید در شخصیت شوند. 
• مشکلات تنفسی و قند خون: در برخی موارد، تومور مخچه ممکن است فشاری روی قسمت‌های مغزی که کنترل تنفس و تنظیم قند خون را دارند، ایجاد کند و عوارض مرتبط با تنفس نامنظم و ناکافی و نیز کنترل نامناسب قند خون ایجاد کند. 

بیش‌تر بخوانید: آیا تشنج خطرناک است؟

پیشگیری 

با توجه به اینکه علل دقیق تومورهای مخچه هنوز به طور کامل مشخص نشده‌اند، پیشگیری از تومورهای مخچه می‌تواند متمرکز بر عواملی باشد که به حفظ سلامتی عمومی و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های سرطانی کمک می‌کنند. در ادامه، چندین راهکار پیشگیری کلی از سرطان مخچه را می‌توان مورد بررسی قرار داد: 

• سبک زندگی سالم: رعایت سبک زندگی سالم شامل مصرف یک تغذیه متعادل با میزان مناسبی از میوه‌ها و سبزیجات، محدود کردن مصرف چربی‌های اشباع شده و غذاهای پرچرب، ترجیح روش‌های پخت سالم مانند پختن آشپزی در خانه و جلوگیری از مصرف مواد مخدر و ترک کردن سیگار است. 
• فعالیت بدنی منظم: انجام فعالیت بدنی منظم و مداوم، مانند تمرینات ورزشی معتدل مانند پیاده‌روی، شنا، دوچرخه‌سواری و یا تمرینات استقامتی مانند دویدن، می‌تواند به حفظ سلامتی عمومی و کاهش خطر ابتلا به سرطان کمک کند. 
• محدود کردن عوامل خطر: اجتناب از عوامل خطر مرتبط با سرطان می‌تواند کمک کند. این شامل محدود کردن تماس با مواد شیمیایی سمی، انجام تست‌های صحت پذیرش جهت تشخیص زودرس سرطان و جلوگیری از تعرض به اشعه مضر است. 

مراقبت از سلامت عمومی: مراقبت و نظارت دقیق بر سلامت عمومی شامل انجام بازرسی‌های پزشکی دوره‌ای و شناخت علائم و نشانه‌های غیرطبیعی است. اگر علائمی مرتبط با مخچه یا سایر اعضای بدن وجود داشته باشد، باید به طبیب مراجعه کنید.

تشخیص تومور مخچه

تشخیص Cerebellar tumor نیازمند ارزیابی توسط تیم پزشکی متخصص است. در ادامه، چند روش تشخیصی رایج جهت تشخیص تومورهای مخچه را ذکر می‌کنیم که عبارت‌اند از: 

بررسی سابقه و ارزیابی فیزیکی

پزشک، در ابتدا سابقه پزشکی بیمار را بررسی می‌کند و سوالاتی درباره علائم و تغییرات در سلامت عمومی می‌پرسد. سپس ارزیابی فیزیکی از جمله بررسی عملکرد مخچه، تعادل و هماهنگی حرکتی انجام می‌شود. 

تصویربرداری

تصویربرداری مغز با استفاده از روش‌های مختلف مانند MRI (تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی) و CT (تصویربرداری کامپیوتری) انجام می‌شود. این روش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا تومورها و تغییرات ساختاری در مخچه را تشخیص دهند و مشخص کنند که تومور به چه اندازه و در کجا قرار دارد. 

بیوپسی

در برخی موارد، برای تشخیص دقیق‌تر و تایید نوع تومور، نمونه‌برداری با بیوپسی ممکن است لازم باشد. در این روش، نمونه از بافت تومور به صورت جراحی یا با روش‌های تصویربرداری، جمع‌آوری می‌شود و سپس زیر میکروسکوپ تحلیل می‌شود. 

آزمایش‌های لابراتواری

آزمایش‌های خون، آزمایش‌های بیوشیمیایی و آزمایش‌های مولکولی می‌توانند برای تشخیص و بررسی نوع تومور مفید باشند. این آزمایش‌ها می‌توانند به دسته‌بندی تومورها و تشخیص وجود علائم مشخص در خون و بیان ژن‌ها کمک کنند. 

درمان 

روش درمان تومورهای Cerebellar بستگی به نوع و اندازه تومور، موقعیت آن و وضعیت عمومی بیمار دارد. برخی از شیوه‌های درمانی آن عبارت‌اند از: 

رادیوتراپی

در برخی موارد، به عنوان روش درمانی تکمیلی یا جایگزین، از رادیوتراپی ممکن است استفاده شود. این روش، شامل استفاده از پرتوهای با انرژی بالا برای نابود کردن سلول‌های سرطانی است. رادیوتراپی، می‌تواند بعد از جراحی برای کاهش خطر بازگشت تومور یا در مواردی که جراحی غیرممکن است، به عنوان روش اصلی درمان استفاده شود. 

شیمی درمانی

شیمی درمانی، استفاده از داروها برای نابود کردن سلول‌های سرطانی است. این روش، ممکن است به صورت تکی یا در ترکیب با سایر روش‌های درمانی مورد استفاده قرار گیرد. این روش، ممکن است به صورت خوراکی، تزریق مستقیم به محل تومور یا تزریق وریدی انجام شود. 

درمان هدفمند

در مواردی که تومورها دارای تغییرات ژنتیکی خاص هستند، درمان هدفمند می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. این روش شامل استفاده از داروهایی است که به طور مستقیم به مسیرهای مولکولی خاص در سلول‌های سرطانی متصل می‌شوند و آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند. 

جراحی

در بسیاری از موارد، جراحی برای برداشتن تومور، به عنوان روش اولیه درمان استفاده می‌شود. هدف اصلی جراحی حذف کامل تومور است. اگر تومور بزرگ یا در موقعیتی قرار داشته باشد که باعث مشکلات عملکردی مخچه شود، ممکن است جراحی ضروری باشد. 

انواع جراحی تومور مخچه

تومورهای مخچه ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. برخی از روش‌های جراحی که برای درمان تومورهای مخچه مورد استفاده قرار می‌گیرند، عبارت‌اند از: 

• جراحی آندوسکوپی: این نوع جراحی به منظور از بین بردن تومورهای مخچه از طریق دستگاه‌های آندوسکوپی انجام می‌شود. در این روش، جراحی از طریق بینی و سینوس‌های بینی، بدون نیاز به برش‌های بزرگ در صورت انجام می‌شود. 
• جراحی باز: در برخی موارد، جراحی باز ممکن است لازم باشد. در این نوع جراحی، جراح برش بزرگی در صورت ایجاد می‌کند تا به تومور دسترسی پیدا کند. این روش معمولاً در تومورهای بزرگ یا پیچیده استفاده می‌شود. 
• جراحی رادیوسرجری: در این روش، از پرتوهای پرقدرت مانند پرتوهای گاما یا پرتوهای پروتونی استفاده می‌شود تا تومور را تخریب کند. در این جراحی، بدون نیاز به برش‌ها یا بازکردن جمجمه، تومور را هدف قرار می‌دهند. 
• جراحی کرانیوتومی: در این روش، پزشک جراح با ایجاد یک برش در جمجمه، دسترسی به منطقه‌ای که تومور در آن قرار دارد را فراهم می‌کند. سپس، با استفاده از ابزارهای جراحی مختلف، تومور از محل خود جدا شده و برداشت می‌شود. 

کلام پایانی

تومورهای مخچه از جمله بیماری‌های جدی هستند که نیازمند تشخیص و درمان سریع و موثر است. با استفاده از روش‌های تصویربرداری پیشرفته و تجهیزات پزشکی مدرن، تشخیص دقیق‌تری امکان‌پذیر شده است و روش‌های درمانی نوینی نیز برای کنترل و رفع این بیماری‌ها در دسترس قرار گرفته‌اند. همچنین، آگاهی از علائم و نشانه‌های این تومورها و اقدامات پیشگیرانه می‌تواند در کاهش خطر بروز آن‌ها مؤثر باشد. 

سوالات متداول