جراحی تالاموتومی: مهمترین فواید و عوارض آن!

شیوه‌های گسترده‌ای برای درمان بیماری پارکینسون وجود دارند که برای انواع مختلف بیماری پارکینسون استفاده می‌شوند. جراحی تالاموتومی یک جراحی پیچیده برای درمان پارکینسون است که در آن قسمتی از مغز دستخوش تغییراتی می‌شود. در ادامه این مطلب عوارض، فواید و سایر نکات جراحی تالاموتومی را شرح می‌دهیم. تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

روشهای درمانی بیماری پارکینسون بسیار گسترده هستند که برای درمان انواع مختلف این بیماری ، می توان از روش های گوناگون بهره برد . یکی از روش های درمانی پارکینسون ، جراحی تالاموتومی است . در طی این روش ، مستقیما قسمتی از مغز دچار تغییراتی می شود . در ادامه به بررسی جراحی تالاموتومی ، همچنین عوارض ، فواید و سایر نکات آن می پردازیم . تا انتهای مقاله همراه ما باشید .  

جراحی تالاموتومی چیست؟ 

جراحی تالاموتومی (Thalamotomy) برای درمان برخی از اختلالات حرکتی و بیماری‌هایی مانند: پارکینسون، لرزش عضلات بدن و درد‌های نوروپاتیک استفاده می‌شود. این جراحی با استفاده از لیزر و جراحی باز، قسمتی‌هایی از مغز را تخریب می‌کند و تغییراتی را در هسته تالاموس که در مرکز مغز قرار دارد ایجاد می‌کند. تالاموس، از نورون‌ها تشکیل می‌شود و زیر قشر مغز قرار دارد. وظیفه تالاموس، به عنوان یکی از مهم‌ترین قسمت‌های سیستم عصبی، انتقال انتقال اطلاعات حسی بدن است.

جراحی تالاموتومی (Thalamotomy) نوعی روش جراحی در ناحیه مغز است که این روش جراحی در درمان برخی از بیماری و اختلالات حرکتی مانند بیماری پارکینسون، لرزش عضلات بدن و درد های نوروپاتیک استفاده می شود . هسته تالاموس که در مرکز مغز انسان قرار دارد، در این جراحی دچار تغییراتی می‌شود. روش‌های مختلف برای تخریب قسمتی از هسته‌ی تالاموس شامل لیزر و جراحی باز هستند‌.

هسته‌ی تالاموس از مهم‌ترین قسمت های سیستم عصبی انسان است که وظیفه ی آن ، انتقال سیگنال های عصبی و حرکتی بدن است . با ایجاد تغییراتی مانند تخریب و یا تقویت کردن در قسمتی از این هسته می توان اختلالات حرکتی و عصبی را تا حدودی درمان و کنترل کرد .

جراحی تالاموتومی برای چه کسانی مناسب است؟ 

تالاموتومی، معمولاً برای افرادی که اختلال حرکتی دارند (شرایط عصبی که باعث افزایش حرکات یا کاهش یا کندی حرکات می‌شود)، مانند بیماری پارکینسون یا لرزش اساسی ، مناسب است. 

مزایای جراحی تالاموتومی

از جراحی تالاموتومی به عنوان یک روش کم خطر یاد می‌شود، فواید جراحی تالاموتومی به شرح زیر می‌باشد: 

• شدت لرزش را کاهش می‌دهد (لرزش بیشتر افراد حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد پس از عمل جراحی، بهبود می‌یابد) 
• کیفیت زندگی پس از درمان اختلالات افزایش پیدا می‌کند.
• این روش درمانی بیماری زمینه‌ای ایجاد نمی‌کند

اقدامات قبل از جراحی 

قبل از انجام جراحی باید به نکات مهمی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم توجه شود.

• ناشتا بودن قبل از جراحی: بیمارنباید به مدت شش ساعت قبل از هر مرحله از درمان چیزی بخورد و بنوشد. ناشتا بودن به این دلیل است که هر مرحله شامل یک نوع بیهوشی است.
• قطع مصرف داروها: باید مصرف برخی از دارو‌ها قبل از جراحی متوقف شوند. دارو‌هایی مانند: آسپرین، وارفارین (اگر بیمار وارفارین مصرف می‌کند، ممکن است لازم باشد قبل از روز جراحی بستری شود)، کلوپیدوگرل، رقیق کننده‌های خون (از جمله برخی از انواع مسکن ها، مانند: ایبوپروفن و دیکلوفناک). 

اقدامات بعد از جراحی 

پس از انجام عمل، بیمار به اتاق ریکاوری منتقل می‌شود و بعد از ریکاوری به بخش انتقال می‌یابد، در بخش از بیمار به طور منظم فشار خون و نبض گرفته می‌شود تا عوارض جانبی جراحی مورد بررسی قرار گیرد. بیمار باید هر دو الی سه ساعت موقعیت دراز کشیدن خود را تغییر دهد. معمولا بیمار، می‌تواند بعد از انتقال به بخش و پایان بررسی‌های جراح ترخیص شود. برای بهبود کامل و پیشگیری از عوارض بعد از عمل، توصیه می‌شود ۴ الی ۶ هفته استراحت داشته باشید و در خانه بمانید. 

روش انجام جراحی تالاموتومی

جراحی تالاموتومی، به صورت بی حسی انجام می‌شود و بیمار در طی عمل جراحی هوشیار است.

انجام این روش به دو مرحله تقسیم می‌شوند: 

• اسکن مغزی MRI
• تالاموتومی (روش جراحی) 

مرحله اول: اسکن مغزی (MRI) 

معمولا چند هفته قبل از جراحی، اسکن MRI از مغز بیمار گرفته می‌شود. اسکن MRI یک روش تصویربرداری است که از میدان‌های مغناطیسی قوی و امواج رادیویی برای اسکن مغز بیمار استفاده می‌کند؛ تصاویر دقیق از داخل مغز، به جراح کمک می‌کند تا جزئیات دقیق درمان بیمار را برنامه ریزی کند. 

استفاده از بیهوشی، به کاهش لرزش و حرکت‌های بیمار در طول اسکن کمک می‌کند. متخصص بیهوشی، مراحل این کار را برای بیمار توضیح خواهد داد. قبل از اسکن، یک کانول (یک لوله نازک و پلاستیکی)، در رگ بازوی بیمار قرار می‌گیرد که داروی بیهوشی عمومی، از طریق کانول تزریق می‌شود.

مرحله دوم: تالاموتومی (روش جراحی) 

پس از انجام تصویربرداری MRI ، فشار خون، سطح اکسیژن خون، دما، ضربان قلب و تعداد تنفس بیمار مورد بررسی قرار می‌گیرد. جراح مغز و اعصاب به همراه متخصص بیهوشی که عمل را انجام می‌دهند، نکات مهم از جمله مزایا و خطرات احتمالی را برای بیمار توضیح خواهند داد. جراحی با قرار دادن کانول در ورید بیمار شروع می‌شود. در طی جراحی بیمار هوشیار است، اما به دلیل استفاده از بی‌حسی موضعی، هیچ دردی احساس نخواهد کرد. 

هنگامی که محل جراحی بی‌حس است، به طور موقت یک قاب استریوتاکتیک (یک دستگاه پزشکی) بر روی سر بیمار قرار می‌گیرد که سر بیمار بی‌حرکت بماند. در این مرحله سی تی اسکن انجام می‌شود و سپس بیمار به اتاق عمل برگردانده می‌شود.

بعد از تزریق آرام‌بخش، سوراخی کوچک در جمجمه بیمار ایجاد می‌شود، سپس یک پروب کوچک و نازک در تالاموس قرار می‌گیرد؛ در این هنگام با توجه به دستورالعمل‌های ساده‌ای که جراح به بیمار اطلاع می‌دهد، بیمار باید تالاموس خود را تحریک کند. به عنوان مثال، جراح از بیمار می‌خواهد که بازوهای خود را حرکت دهد. حرکت دست به جراح این امکان را می‌دهد که چگونگی تحریک را ارزیابی کند. 

عوارض جراحی تالاموتومی

امروزه انجام جراحی مغز و اعصاب نسبت به گذشته خطرات بسیار کمتری دارد. پیشرفت تکنولوژی به جراحان کمک کرده که با دقت بالاتری به ناحیه مورد نظر از مغز دسترسی داشته باشند، به همین سبب عوارض بعد از جراحی کاهش چشمگیری یافته است.

عوارض جراحی تالاموتومی اکثرا در شرایطی رخ می‌دهند که روند جراحی درست پیش نرود، این عوارض احتمالی به شرح زیر هستند:

عوارض احتمالی بیشتر در صورتی رخ خواهند داد که روند جراحی به درستی پیش نرود این عوارض عبارتند از :

• ضعف عضلانی، از دست دادن حس و اختلال در انجام اعمال ارادی
• گیجی موقت
• بی‌حسی در عضلات صورت و دهان که سبب بی‌اختیاری در کنترل آب دهان و سرازیر شدن آن می‌شود.
• عدم تعادل و برداشتن گام‌های کوچک در هنگام راه رفتن
• اختلال در صحبت کردن
• اختلالات تفکر و حافظه

نکته مهم: در کمتر از ۰.۵٪ مواقع احتمال بروز سکته مغزی وجود دارد که یک عارضه بسیار نادر به حاسب می‌آید.

علائم بعد از جراحی تالاموتومی 

بعد از انجام جراحی، ممکن است برخی از علائم مشاهده شود، این نشانه‌ها شامل درد و تب می‌شود. این نشانه عبارت‌اند از:

• افتادگی صورت: عدم توانایی تکان دادن لب‌ها و یا افتادگی دهان و چشمان
• بی‌حس شدن: بی‌حسی دستان و عدم توانایی در حرکت دادن آن‌ها
• نامفهوم بودن گفتار: نامفهوم بودن گفتار، عدم توانایی در حرف زدن و متوجه نشدن حرف دیگران
• عود و کاهش لرزش: ۱۰ تا ۲۰ درصد از افرادی که جراحی تالاموتومی را انجام می‌دهند، ممکن است پس از مدتی افزایش لرزش را تجربه کنند، اگر چند ماه اینطور باشد، جراح مغز و اعصاب، در مورد مراحل بعدی با بیمار صحبت خواهد کرد. بهبود لرزش بیمار ممکن است، به اندازه‌ای که انتظار می‌رود نباشد. 
• احتمال ابتلا به عفونت: احتمال بسیار کمی وجود دارد که بیمار بعد از عمل دچار عفونت شود. برای کاهش این خطر قبل از جراحی از قرص‌های آنتی بیوتیک استفاده می‌شود. 

انواع جراحی تالاموتومی

جراحی تالاموتومی، برای بیماری های مختلفی به عنوان روش درمانی انتخاب می‌شود، اما روش انجام آن یکسان می‌باشد.

بیماری‌هایی که برای درمان آن‌ها از جراحی تالاموتومی استفاده می شود به شرح زیر می‌باشند:

• جراحی تالاموتومی بیماری پارکینسون
• جراحی تالاموتومی دوطرفه
• تالاموتومی به همراه رادیوفرکوئنسی استریوتاکتیک
• جراحی تالاموتومی کوردوتومی
• تالاموتومی داخلی

جراحی تالاموتومی بیماری پارکینسون

تالاموتومی، برای درمان لرزش پارکینسون موثر است. ضایعات به طور کلی در ناحیه گیرنده مخچه (ventralis intermedius) قرار می‌گیرند. اگر ضایعه بیشتر به سمت قدام به داخل قاعده کشیده شود، ناحیه دریافت گانگلیون، (ventralis oralis posterior) و (ventralis oralis anterior)، تالاموتومی، همچنین ممکن است، سفتی عضلات و دیسکینزی‌های ناشی از دارو را بهبود بخشد. با این حال، برای برادی‌کینزی، انجماد(شانه یخ‌زده)، بی‌ثباتی وضعیتی یا اختلال راه رفتن مؤثر نیست. 

بیش‌تر بخوانید: دکتر خوب برای درمان پارکینسون

جراحی تالاموتومی دوطرفه

جراحی تالاموتومی، دوطرفه با بروز غیرقابل قبولی مشکلات گفتاری همراه است. این جراحی، معمولاً به شکل آفازی، دیزآرتری یا دیسفونی ظاهر می‌شود. بروز مشکلات گفتاری به دنبال تالاموتومی دوطرفه از ۳۰٪ تا ۵۰٪ متغیر است. با توجه به روش‌های موجود، در حال حاضر که از تحریک عمقی مغز (DBS) استفاده می‌کنند، تالاموتومی دوطرفه، توصیه نمی‌شود مگر اینکه روش‌های جایگزین (یعنی DBS) منع انجام داشته باشند. به دلیل‌عدم کارایی برادی‌کینزی و بدتر شدن احتمالی راه رفتن با جراحی تالاموس، تحریک هسته ساب تالاموس (STN) یا گلوبوس پالیدوس (GPi) بیشتر توصیه می‌شود. 

تالاموتومی به همراه رادیوفرکوئنسی استریوتاکتیک

تالاموتومی را می‌توان با استفاده از رادیوفرکوئنسی استریوتاکتیک و یا رادیوسرجری انجام داد. تالاموس جانبی (nucleus ventrocaudalis)، به دلیل خطر اختلالات حسی و از دست دادن حس، هدف قابل قبولی برای فرسایش در نظر گرفته نمی‌شود. هدف نتایج تالاموتومی، برای این بیماری ممکن است مشابه نتایج کوردوتومی باشد. 

جراحی تالاموتومی کوردوتومی

تالاموتومی، می‌تواند برای افرادی که کاندید کوردوتومی نیستند مفید باشد، مانند کسانی که درد بالای درماتوم C۵ دارند و یا دارای اختلال عملکرد ریوی هستند. در زمینه سرطان، تالاموتومی برای افرادی که درد گسترده دارند (مثلاً ناشی از بیماری متاستاتیک منتشر است)، یا درد خط میانی دو طرفه (سر و گردن) دارند که سایر روش‌ها ممکن است تسکین ندهند، مناسب‌تر است. میزان موفقیت تالاموتومی در تسکین درد نسبت به مزانسفالوتومی، کمی کمتر است، اما بروز عوارض نسبت به آن نیز کمتر است. 

تالاموتومی داخلی

تالاموتومی داخلی، برای درمان درد (مثلاً درد سرطان)، با تسکین درد طولانی مدت، نتیجه قابل قبولی دارد، به صورتی که تقریباً در ۳۰ تا ۵۰ درصد بیماران به دست می‌آید، همچنین مؤثرترین روش به نظر می‌رسد. به طور کلی، سندرم‌های درد نوروپاتیک به صورت مداوم کمتر به تالاموتومی پاسخ می‌دهند و تنها حدود یک سوم بیماران در طولانی مدت بهبود می‌یابند. بیماران مبتلا به درد عصبی پاروکسیسمال، لانسیناسیون یا درد نوروپاتیک با عناصر الوداینیا و هیپرپاتی ممکن است به طور قابل توجهی پس از تالاموتومی بهبود پیدا کنند، در حالی که بیماران مبتلا به درد نوروپاتیک مداوم، واکنش مناسبی به آن ندارند. 

جراحی تالاموتومی استریوتاکتیک

تالاموتومی استریوتاکتیک، باعث بهبود لرزش اساسی در اکثر بیماران مبتلا به ET می‌شود. از جمله مزایای آن، این است که ارزانتر از DBS است، هیچ سخت افزاری باقی نمی‌ماند و نشان داده شده است که اثربخشی طولانی مدت دارد. با این حال، عوارض مداوم مرتبط با تالاموتومی، که در کمتر از ۱۰٪ بیماران رخ می‌دهد، شامل دیزآرتری، عدم تعادل، ضعف و زوال شناختی است.

تالاموتومی با چاقوی گاما

تالاموتومی با چاقوی گاما، برای اختلالات حرکتی به دلیل مشکل در هدف قرار دادن یک منطقه تعریف شده برای تخریب، هنوز در حال توسعه است، زیرا هدایت الکتروفیزیولوژیک ممکن نیست. این درمان با ارسال پرتو به هدف داخل جمجمه‌ای بر اساس تصویربرداری آناتومیک انجام می‌شود. با این حال، مطالعات اخیر امیدوارکننده است، و نشان می‌دهد که این جراحی تسکین لرزش را ارائه می‌دهد که معادل آن چیزی است که توسط تالاموتومی استریوتاکتیک یا DBS ارائه می‌شود، اما از هر یک از این جایگزین‌ها ایمن‌تر است. علاوه بر این، پیگیری طولانی مدت نشان می‌دهد که تسکین لرزش به خوبی حفظ می‌شود. 

پالیدوتومی خلفی شکمی

پالیدوتومی خلفی شکمی، می‌تواند بهبود طولانی مدت در دیسکینزی طرف مقابل و برخی بهبودها در برادی کینزی و سفتی عضلات در بیمار ایجاد کند.

جراحی تالاموتومی و تحریک عمقی مغز تالاموس

تالاموتومی ونترولترال، سابقه طولانی دارد؛ این جراحی در اواسط دهه ۱۹۵۰ معرفی شد و خیلی زود به اصلی‌ترین روش جراحی برای پارکینسون و سایر لرزش‌ها تبدیل شد. تالاموتومی، به دنبال معرفی l -dopa به شدت کاهش یافت و نشان داده شد که بیمارانی که تالاموتومی یک طرفه انجام داده بودند و متعاقباً L -dopa به آن‌ها تجویز شد، نسبت به مهارت دست در همان طرف در مقایسه با مهارت دست مقابل، بهتر به دارو پاسخ دادند.

جراحی تالاموتومی، همچنین دارای سایر عوارض بالقوه شناخته شده است، که شامل دیزآرتری و اختلال در تعادل می‌شود، به خصوص زمانی که این عمل به صورت دوطرفه صورت می‌گیرد. به تازگی تحقیقی، بین تالاموتومی و DBS تالاموس برای لرزش‌های مختلف، در پیگیری کوتاه‌مدت و طولانی‌مدت،انجام شده است که نشان می‌دهد هر دو روش برای کنترل لرزش کارآمد هستند.

کلام پایانی

انتظار می‌رود بعد از مطالعه این مقاله به صورت کامل با جراحی تالاموتومی، فواید، عوارض و موارد درمان آن آشنا شوید. در این مطلب به بررسی جراحی تالاموتومی با سایر جراحی‌های جایگزین مانند: پالیدوتومی وتحریک مغزی و … پرداخته شد و همچنین، روش جراحی تالاموتومی و اقدامات مهم قبل و بعد از آن را مورد بررسی قرار دادیم که در این موارد به علائم خطرناک بعد از جراحی اشاره کرده‌ایم. با مشاهده موارد یاد شده حتما با جراح خود مشورت کند.